Με σταθερή πορεία στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα και βαθιά γνώση των μηχανισμών δημόσιας διπλωματίας, ο προϊστάμενος της Μονάδας (Head of Unit) στο Πρόγραμμα Επισκεπτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (European Union Visitors Programme, EUVP), και μέχρι πρότινος επικεφαλής του Γραφείου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Κύπρο Ανδρέας Κεττής, αναλύει στον «Π» τον ρόλο και τη σημασία του Προγράμματος, αλλά και τη θέση των μικρότερων κρατών μελών στη διαμόρφωση της ευρωπαϊκής πολιτικής κουλτούρας.
Το EUVP υπάγεται σε αυστηρά θεσμικά πλαίσια λογοδοσίας που διασφαλίζουν τη διαφάνεια στον τρόπο λειτουργίας του και τη χρήση των πόρων του. Λογοδοτεί ενώπιον του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, τα οποία χρηματοδοτούν το Πρόγραμμα. Όσον αφορά το πολιτικό σκέλος, για το πρώτο θεσμικό όργανο ιεραρχικά υπεύθυνη είναι η γενική διευθύντρια στη Γενική Διεύθυνση Κοινοβουλευτικών Συνεργασιών, Σάννα Λέπολα, με πολιτική προϊστάμενη την πρώτη αντιπρόεδρο του Ευρωκοινοβουλίου, Σαμπίν Βερχέγιεν, ενώ για το δεύτερο είναι o διευθυντής των Μέσων Εξωτερικής Πολιτικής, Πίτερ Βάγκνερ, με την ύπατη εκπρόσωπο και αντιπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Κάγια Κάλλας.
Η διπλωματία των αξιών
«Ο βασικός στόχος του Προγράμματος Επισκεπτών της ΕΕ είναι να συνδράμει στις προσπάθειες προώθησης της δημόσιας διπλωματίας της Ένωσης ανά τον κόσμο», σημειώνει ο κ. Κεττής. Πρόκειται για ένα πρόγραμμα με ιστορία άνω των πέντε δεκαετιών, καθώς ιδρύθηκε το 1974 και έκτοτε λειτουργεί ως πλατφόρμα διαλόγου και κατανόησης μεταξύ της ΕΕ και των κοινωνιών τρίτων χωρών.
Όπως εξηγεί ο κ. Κεττής, συμβάλλει στην ενίσχυση της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, κυρίως εκτός της ΕΕ, αφού δίνει τις γνώσεις, τις εμπειρίες και τις καλές πρακτικές που οι σημερινοί επισκέπτες μας και αυριανοί πολιτικοί και κοινωνικοί ηγέτες στις χώρες τους, μπορούν να υλοποιήσουν αυτές τις βέλτιστες πρακτικές που πηγάζουν από τα οφέλη της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας στην ΕΕ.
Οι συμμετέχοντες στο πρόγραμμα είναι νέοι επαγγελματίες ηλικίας 25–40 ετών, που επιλέγονται προσεκτικά μέσω των αντιπροσωπειών της ΕΕ και των γραφείων του Ευρωκοινοβουλίου σε τρίτες χώρες. «Είτε είναι πολιτικοί, δημοσιογράφοι, ακτιβιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων, άτομα που προέρχονται από τον ακαδημαϊκό χώρο και τις ΜΚΟ ή ηγετικά στελέχη της κοινωνίας των πολιτών, όλοι έχουν ένα εν δυνάμει ηγετικό προφίλ», υπογραμμίζει. Μετά την επιστροφή τους στις χώρες τους, οι απόφοιτοι του προγράμματος γίνονται «πρεσβευτές» των ευρωπαϊκών αξιών στις τοπικές κοινωνίες τους. «Μεταλαμπαδεύουν δηλαδή τις γνώσεις που αποκόμισαν κατά την επίσκεψή τους στις Βρυξέλλες, ενώ την ίδια ώρα δρουν και ως διπλωματικά 'εργαλεία' της ΕΕ», αποσαφηνίζει.
Ερωτηθείς τι περιλαμβάνεται στο πρόγραμμα επισκεπτών, ο κ. Κεττής απάντησε πως κατά τη διάρκεια της εβδομαδιαίας παραμονής τους στις Βρυξέλλες και για όσους κατέχουν πολιτικά αξιώματα στο Στρασβούργο, συναντούν ευρωβουλευτές, αξιωματούχους της Κομισιόν και εμπειρογνώμονες των ευρωπαϊκών θεσμών. Τόνισε ότι, στόχος της Γραμματείας του Προγράμματος είναι να δοθεί το μήνυμα σε όλους τους επισκέπτες ότι η ΕΕ πέραν και πάνω από όλα είναι ένα πολιτικό σχέδιο που εργάζεται για την ειρήνη και την ευημερία. «Στο τέλος της εμπειρίας τους, έχουν μία καθαρή ματιά για το τι είναι η ΕΕ, πώς λειτουργεί και γιατί αποτελεί πρότυπο συλλογικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας», υπογραμμίζει ο ίδιος.
Παράλληλα, η δομή και η λειτουργία της ΕΕ έχουν αποτελέσει πρότυπο και σε άλλους διεθνείς και περιφερειακούς οργανισμού, με το Πρόγραμμα να διαδραματίζει καίριο ρόλο στη μεταφορά εμπειρογνωμοσύνης και πολιτικής προσέγγισης. Ο κ. Κεττής έφερε ως παράδειγμα την Ένωση Χωρών της Νοτιοανατολικής Ασίας (ASEAN), στην οποία συμμετέχουν 10 μόνιμα μέλη, τονίζοντας πως έχουν αντλήσει αρκετά χαρακτηριστικά στοιχεία από την ΕΕ, από τον μηχανισμό και τον τρόπο λειτουργίας της.
Στρατηγικές προτεραιότητες
Η Μονάδα του Προγράμματος, υπό τη διεύθυνσή του, έχει ως στόχο την παροχή υψηλού επιπέδου υπηρεσιών στους επισκέπτες καθ’ όλη τη διάρκεια της συμμετοχής τους, αλλά και την ενεργό εμπλοκή τους μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος μέσω ενός δικτύου αποφοίτων (alumni network). Μέσω αυτής της προσέγγισης δημιουργείται μία αλυσίδα ειδικής σχέσεις με το πέρας της συμμετοχής των επισκεπτών. «Οι απόφοιτοι αποτελούν πρεσβευτές των αρχών και αξιών της ΕΕ», τονίζει ο κ. Κεττής, επισημαίνοντας τη σημασία να αξιοποιηθεί αυτή η «μαγιά ανθρώπων» από τις αντιπροσωπείες και τα γραφεία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ανά τον κόσμο.
Ένα ακόμη στρατηγικό βήμα της Μονάδας, είναι η καλύτερη κατηγοριοποίηση των τρίτων χωρών και διεθνών οργανισμών από όπου επιδιώκεται μεγαλύτερη συμμετοχή επισκεπτών. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην αφρικανική ήπειρο, την οποία η ΕΕ αναγνωρίζει ως εταίρο ζωτικής σημασίας. «Πρόκειται για μία ήπειρο που μπορεί να χαρακτηριστεί στρατηγικής σημασίας για την Ένωσή μας και στοχεύουμε να ενισχύσουμε και να αναπτύξουμε τις σχέσεις μας μέσω του διαλόγου και της κατανόησης», αναφέρει.
Όσον αφορά τη γειτονία της Κύπρου, ο κ. Κεττής τονίζει πως η ΕΕ δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στις σχέσεις της με χώρες της γειτονιάς μας, όπως είναι ο Λίβανος και η Τουρκία.
Οι γεωπολιτικές προκλήσεις
Σε μία περίοδο διεθνούς αστάθειας και εντεινόμενων γεωπολιτικών διαιρέσεων, η γενική διευθύντρια Συνεργασιών Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας του Ευρωκοινοβουλίου, Σάννα Λέπολα, μιλώντας επίσης στον «Π», τονίζει τον ανεκτίμητο ρόλο του EUVP ως πυλώνα δημοκρατίας και διαλόγου. «Είναι πραγματικά αδύνατο να υπερτονίσει κανείς τη σημασία του EUVP σε αυτές τις ταραχώδεις εποχές, που χαρακτηρίζονται από παγκόσμια ένταση και αυξανόμενο διχασμό», σημειώνει, επισημαίνοντας ότι «η επικοινωνία και η σύνδεση ανθρώπων χτίζουν τις πιο ισχυρές γέφυρες, ακόμη και πάνω από τα πιο ταραγμένα νερά».
Η κ. Λέπολα χαρακτήρισε το EUVP ως «αλάνθαστο εργαλείο», καθώς στηρίζει τη δημοκρατία παγκοσμίως, προάγοντας ταυτόχρονα το ευρωπαϊκό μας εγχείρημα. Όπως τονίζει, «πέρα από τις σημερινές προκλήσεις, ο κόσμος έχει αλλάξει βαθιά από το 1974, όταν και ξεκίνησε το Πρόγραμμα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αλλάξει».
Μέσα σε αυτό το νέο περιβάλλον, η γενική διευθύντρια ανακοινώνει ότι ο Ανδρέας Κεττής θα επιβλέψει έναν εις βάθος εκσυγχρονισμό του EUVP, με στόχο την ενίσχυση, τόσο της δομής όσο και της παγκόσμιας εμβέλειάς του. «Σε αυτό το έργο μπορεί να υπολογίζει την πλήρη υποστήριξή μου», καταλήγει.
Εκτός πόρτας τα διαβατήριά μας
Ως Κύπριος σε μία ηγετική θέση εντός της ευρωπαϊκής διοίκησης, ο Ανδρέας Κεττής αποφεύγει οποιαδήποτε εθνική ταύτιση στον επαγγελματικό του ρόλο. «Όλοι οι συνάδελφοι αφήνουμε τα εθνικά μας διαβατήρια έξω από την πόρτα των γραφείων μας», επισημαίνει. «Δεν είμαι εδώ για να εξυπηρετώ τα συμφέροντα της χώρας μου ή κάποιου άλλου κράτους μέλους της ΕΕ. Υπηρετώ το γενικό ευρωπαϊκό συμφέρον». Όπως εξηγεί, η δράση του ως διευθυντικό στέλεχος της Γενικής Γραμματείας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και τώρα, ως προϊστάμενος της μοναδικής στο είδος της διαθεσμικής Μονάδας στην ΕΕ που αφορά στο Πρόγραμμα Επισκεπτών, είναι η εξυπηρέτηση του γενικού ευρωπαϊκού συμφέροντος σύμφωνα με τις πολιτικές προτεραιότητες και των δύο θεσμικών οργάνων στα οποία και λογοδοτεί.
Ωστόσο, ο Κύπριος αξιωματούχος αναγνωρίζει τη σημασία της παρουσίας πολιτών από μικρότερα κράτη μέλη, όπως το δικό μας κράτος, σε θέσεις ευθύνης. «Είναι πιο δύσκολο για υπαλλήλους από μικρά κράτη, όπως η Κύπρος, να αναδειχθούν σε νευραλγικές θέσεις εντός των θεσμών. Βεβαίως, όταν αυτό επιτυγχάνεται, σίγουρα η τιμή αλλά και η περηφάνια εκ των πραγμάτων αντανακλάται και στην Κύπρο μας», υπογραμμίζει χαρακτηριστικά.
Καταλήγοντας, ο προϊστάμενος της Μονάδας EUVP εξέφρασε την πεποίθηση πως η κυπριακή κυβέρνηση θα έχει θετικό αντίκτυπο εάν θέσει σε προτεραιότητα την προώθηση της απασχόλησης περισσότερων Κυπρίων στα ευρωπαϊκά όργανα. «Θεωρώ ότι το γεγονός αυτό μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά στη διαμόρφωση μιας ευρύτερης ευρωπαϊκής πολιτικής κουλτούρας στο νησί», προσθέτει.
