Μηνύματα προς πάσα κατεύθυνση έστειλε ο πρωθυπουργός της Ελλάδας Κυριάκος Μητσοτάκης κατά το 12ο ετήσιο μνημόσυνο του Γλαύκου Κληρίδη σήμερα στον Καθεδρικό Ναό Αποστόλου Βαρνάβα στη Λευκωσία, προϊσταμένου του Αρχιεπισκόπου Κύπρου Γεώργιου. Ο Έλληνας πρωθυπουργός ανέδειξε την πολιτική που εφάρμοσε ο Γλαύκος Κληρίδης στο κυπριακό πρόβλημα διαχρονικά και τόνισε την ανάγκη επίδειξης πατριωτικού ρεαλισμού σήμερα, αλλά και τις καταστροφικές συνέπειες των συνθημάτων ψευτοπατριωτισμού.
«Θέλησα να βρεθώ, στη Λευκωσία, 12 χρόνια από τον θάνατο του Γλαύκου Κληρίδη για να υποκλιθώ με συγκίνηση στην πολιτική του παρακαταθήκη», ανέφερε ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης κατά τον επιμνημόσυνο λόγο που εκφώνησε σήμερα στο 12ο ετήσιο μνημόσυνο του πρώην Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας και ιδρυτή του Δημοκρατικού Συναγερμού Γλαύκου Κληρίδη. «Σε μια φορτισμένη συγκυρία», πρόσθεσε, «μετά την πρόσφατη απώλεια της αγαπημένης του κόρης, της Καίτης. Μιας γυναίκας η οποία, όπως κι εκείνος, ήξερε να προσφέρει απλόχερα. Αλλά και να διεκδικεί, παράλληλα, εξίσου μαχητικά».
«Η εμπειρία του Κληρίδη και το απόσταγμα των τελευταίων δεκαετιών, μας διδάσκουν ότι η καθήλωση μπορεί να συνεπάγεται οπισθοχώρηση», ανέφερε ο Έλληνας πρωθυπουργός. «Πίσω από τις κορώνες ψευτοπατριωτισμού του παρόντος», συνέχισε, «κρύβονται, συχνά, οι αποτυχίες του μέλλοντος», προσθέτοντας ότι «δεν τις έχουμε ανάγκη, ούτε στη Λευκωσία, ούτε και στην Αθήνα». Ανάγκη έχουμε, όπως είπε, «από τον πατριωτισμό της ευθύνης, του ρεαλισμού και του αποτελέσματος», τονίζοντας ότι πρέπει να αντλήσουμε διδάγματα από την πολιτική δράση του Γλαύκου Κληρίδη για μια ειρηνική και ενωμένη Κύπρο.
«Σε μία τέτοια σύναξη τιμής», τόνισε ο κ. Μητσοτάκης, «προς έναν εθνικό πια ηγέτη, θα αποφύγω να μιλήσω σε τόνους κομματικούς. Είναι γνωστοί, άλλωστε, οι δεσμοί της παράταξης της οποίας ηγούμαι με τον Δημοκρατικό Συναγερμό που ίδρυσε ο Γλαύκος Κληρίδης. Το ίδιο και η προσωπική εκτίμηση που με ενώνει, τώρα, με την Αννίτα Δημητρίου. Όπως και η γόνιμη συνεργασία που είχα με όλους τους επικεφαλής του ΔΗΣΥ. Έτσι, επιλέγω να μιλήσω για το παρόν και το μέλλον των κοινών προσπαθειών Κύπρου και Ελλάδας στο τρέχον διεθνές περιβάλλον. Ένα περιβάλλον αστάθειας και διαρκών ανατροπών, με νέα στοιχήματα για τις δύο χώρες. Στοιχήματα, ωστόσο, τα οποία μπορούμε, πλέον, να αντιμετωπίζουμε οπλισμένοι με τις δικές μας δυνατότητες. Και στηριγμένοι στις δικές μας συμμαχίες, που μεθοδικά έχουμε οικοδομήσει».
Τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Νίκο Χριστοδουλίδη εκπροσώπησε ο Υπουργός Εσωτερικών Κωνσταντίνος Ιωάννου, αφού όπως ανέφερε ο Κυβερνητικός Εκπρόσωπος Κωνσταντίνος Λετυμπιώτης σε γραπτή του δήλωση χθες, ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης θα παραστεί σήμερα στο μνημόσυνο του πατέρα του στον Ιερό Ναό Αγίου Σπυρίδωνα στη Γεροσκήπου.
Αυτούσιος ο επιμνημόσυνος λόγος του Έλληνα πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη:
Μακαριότατε,
Κυρία Πρόεδρε της Βουλής και του Δημοκρατικού Συναγερμού,
Αξιότιμε τέως Πρόεδρε της Δημοκρατίας και επίτιμε Πρόεδρε του ΔΗΣΥ,
Αγαπητέ τέως Πρόεδρε του ΔΗΣΥ,
κυρίες και κύριοι υπουργοί και βουλευτές,
Εκπρόσωποι των κομμάτων, του «Ινστιτούτου Κληρίδης»,
φίλες και φίλοι.
Θέλησα να βρεθώ, στη Λευκωσία, 12 χρόνια από τον θάνατο του Γλαύκου Κληρίδη για να υποκλιθώ με συγκίνηση στην πολιτική του παρακαταθήκη. Σε μια φορτισμένη συγκυρία, μάλιστα, μετά την πρόσφατη απώλεια της αγαπημένης του κόρης, της Καίτης. Μιας γυναίκας η οποία, όπως κι εκείνος, ήξερε να προσφέρει απλόχερα. Αλλά και να διεκδικεί, παράλληλα, εξίσου μαχητικά.
Σήμερα, λοιπόν, τιμάμε έναν ηγέτη που με το όραμα και τις δυναμικές πρωτοβουλίες του διαμόρφωσε τη σύγχρονη Κύπρο. Γι’ αυτό και αγαπήθηκε όσο λίγοι. Εμπνέοντας πίστη στους πολιτικούς φίλους του και σεβασμό στους αντιπάλους του. Κι αυτό διότι, σε όλη τη διαδρομή του, επέδειξε σπάνιο ήθος και αξιοθαύμαστο πολιτικό ανάστημα, που ξεπέρασε κατά πολύ τα όρια της πατρίδας του.
Πράγματι, σε μια εποχή που άλλοι επέλεγαν την εύκολη οδό των συνθημάτων, εκείνος ακολούθησε τον δύσβατο δρόμο της αλήθειας. Ενώ όταν αρκετοί επιδίωκαν τα χειροκροτήματα, εκείνος αναζητούσε τις λύσεις. Με το αποτύπωμα της πολιτικής του αντίληψης να καθρεφτίζει την βενιζελική προσέγγιση, η οποία δεν υποτασσόταν στη ροή των γεγονότων αλλά την διαμόρφωνε.
«Ο πολιτικός», ανέφερε η Ιδρυτική Διακήρυξη του ΔΗΣΥ , «οφείλει να ακολουθεί την πολιτική της αλήθειας. Να έχει το θάρρος να αντιμετωπίζει τις πλάνες του πλήθους και να το διαπαιδαγωγεί. Να μην επηρεάζεται από τα συναισθήματά του, ούτε από την κοινή γνώμη». Γνωρίζοντας ότι «τίποτα δεν είναι ωραιότερο απ’ το να αντιμετωπίζει κανείς τη δημαγωγία ακόμη και αν πρόκειται να διακινδυνεύσει τη δημοτικότητά του για το συμφέρον της πατρίδας».
Αυτός ήταν και ο φάρος της πορείας του Κληρίδη: τα συμφέροντα της πατρίδας του, που δεν έπαψε να υπηρετεί ούτε ημέρα, καθώς ανήκε σε μία γενιά στην οποία ανήκε κι ο πατέρας μου. Βγαλμένης μέσα απ’ τη βοή του αντιφασιστικού πολέμου. Αλλά και γαλουχημένης στις μάχες για Δημοκρατία. Μία γενιά, πράγματι, από άλλο μέταλλο. Δεν είναι, άλλωστε, τυχαίο πως τους συνέδεε μια βαθιά προσωπική φιλία.
Τους ένωνε, όμως, και η θέση ότι ο πραγματικός πατριωτισμός δεν φυλακίζεται στην εύκολη ρητορική. Αλλά αποτελεί μία δύσκολη επιλογή! Μακριά απ’ τις σειρήνες του λαϊκισμού και τα κίβδηλα λόγια που χαϊδεύουν τα αυτιά, όμως αλλοιώνουν τη σκέψη. Κάτι που αποδεικνύεται, σήμερα, από την ίδια την Ιστορία. Όχι μόνο της Κύπρου ή της Ελλάδας. Αλλά και δεκάδων κρατών σε ολόκληρο τον πλανήτη.
Θυμίζω ότι ο Κληρίδης ήταν από τους πρώτους που διέγνωσαν ότι ένα Ανεξάρτητο Κυπριακό Κράτος ήταν η βέλτιστη λύση για τον Ελληνισμό μετά το τέλος του αγώνα της ΕΟΚΑ. Και όταν, αργότερα, το 1974, η Κύπρος αναμετρήθηκε με τη μεγαλύτερη δοκιμασία της, τότε ο Γλαύκος ήταν παρών, ως προεδρεύων της Δημοκρατίας. Για να αναλάβει την ευθύνη και να σηκώσει το βαρύ φορτίο.
Θα μπορούσε να είχε αρνηθεί και να είχε λιποψυχήσει, αφήνοντας τους άλλους να διαχειριστούν το χάος και τον υπαρξιακό κίνδυνο. Όμως, ουδέποτε οπισθοχώρησε. Πόσο μάλλον όταν κλήθηκε να διαχειριστεί την παράνομη τουρκική εισβολή, η οποία οδήγησε στην κατοχή του βορείου τμήματος του νησιού. Ένα καθήκον που κανείς δεν θα ήθελε. Αλλά μόνο οι γενναίοι μπορούν να το αναλάβουν.
Αυτό, θεωρώ, ότι αποτελεί και το πιο κομβικό μάθημα της κληρονομιάς του Γλαύκου: ότι η πολιτική δεν είναι φήμη και δόξα. Σημαίνει αφοσίωση και υπηρεσία. Θάρρος και θυσία. Μία κατεύθυνση στην οποία παρέμεινε σταθερός και στην ξεχωριστή στιγμή που ακολούθησε: όταν κλήθηκε να εξηγήσει στον λαό γιατί απέναντι στη διχοτόμηση που ήθελε η Τουρκία, η προτιμότερη λύση ήταν η επανένωση μέσω της Ομοσπονδίας.
Γνώριζε, ασφαλώς, τα εμπόδια που θα συναντούσε το εγχείρημα. Και γι’ αυτό -ήδη απ’ το 1976- υποστήριξε τον ευρωπαϊκό προσανατολισμό της Κύπρου. Και, πράγματι, ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας, πλέον, χαράσσοντας κοινή στρατηγική με την Ελλάδα, πέτυχε την πολυπόθητη ένταξη της Δημοκρατίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Μία σοφή επιλογή που θωράκισε στην πράξη τον Κυπριακό Ελληνισμό.
Ακριβώς χάρη σε αυτό το ευρωπαϊκό κεκτημένο, οι διάδοχοι του Κληρίδη μπόρεσαν να διαχειριστούν το Κυπριακό υπό ευνοϊκότερους όρους. Σφυρηλατώντας το μέτωπο Αθήνας-Λευκωσίας. Ενδυναμώνοντας την άμυνα της Κύπρου ενώπιον της τουρκικής αδιαλλαξίας. Και έχοντας για σταθερή πυξίδα τους τον στόχο της πολιτικής ενότητας και την αγαπημένη του φράση: «την πατρίδα ουκ ελάττω παραδώσω».
Φίλες και φίλοι,
Σε μία τέτοια σύναξη τιμής προς έναν εθνικό, πια, ηγέτη, θα αποφύγω να μιλήσω σε τόνους κομματικούς. Είναι γνωστοί, άλλωστε, οι δεσμοί της παράταξης της οποίας ηγούμαι με τον Δημοκρατικό Συναγερμό που ίδρυσε ο Γλαύκος Κληρίδης. Το ίδιο και η προσωπική εκτίμηση που με ενώνει, τώρα, με την Αννίτα Δημητρίου. Όπως και η γόνιμη συνεργασία που είχα με όλους τους επικεφαλής του ΔΗΣΥ.
Έτσι, επιλέγω να μιλήσω για το παρόν και το μέλλον των κοινών προσπαθειών Κύπρου και Ελλάδας στο τρέχον διεθνές περιβάλλον. Ένα περιβάλλον αστάθειας και διαρκών ανατροπών, με νέα στοιχήματα για τις δύο χώρες. Στοιχήματα, ωστόσο, τα οποία μπορούμε, πλέον, να αντιμετωπίζουμε οπλισμένοι με τις δικές μας δυνατότητες. Και στηριγμένοι στις δικές μας συμμαχίες, που μεθοδικά έχουμε οικοδομήσει.
Γιατί στις μέρες μας, τα δύο κέντρα του Ελληνισμού αποτελούν ισχυρούς φάρους σταθερότητας στη Ν.Α. Μεσόγειο. Αποτελούν, επίσης, δύο ευρωπαϊκά κράτη που αναπτύσσουν την οικονομία τους, μειώνοντας το χρέος τους ταχύτερα από κάθε άλλη χώρα στην ήπειρό μας. Και ακόμη, δύο εταίρους που θωρακίζουν την άμυνά τους, μετέχοντας, παράλληλα, στη διαμόρφωση του νέου ενεργειακού χάρτη στον κόσμο.
«Με άλλα λόγια, Αθήνα και Λευκωσία ποτέ δεν συμβάδισαν στον ίδιο δρόμο, με την ίδια συνέπεια όπως τώρα. Επιτυγχάνοντας, μετά το Κραν Μοντανά και μια μακρά περίοδο αδράνειας, την επανέναρξη των άτυπων συζητήσεων για το Κυπριακό υπό την σκέπη του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ. Μία εξέλιξη στην οποία η Ελληνική Κυβέρνηση συνέβαλε καθοριστικά, σε σύμπνοια με την Κυπριακή Δημοκρατία.
Εμμένοντας στο υφιστάμενο πλαίσιο των ψηφισμάτων του ΟΗΕ για διζωνική, δικοινοτική Ομοσπονδία. Με πολική ισότητα, με μια κυριαρχία, μια ιθαγένεια και μια νομική προσωπικότητα. Και απορρίπτοντας, προφανώς, ως απαράδεκτα τα επιχειρήματα για κυριαρχική ισότητα και λύση δύο κρατών».
Φροντίζοντας, ωστόσο, από την άλλη, και για την οικονομική, αμυντική και κοινωνική θωράκιση της κάθε χώρας μας ξεχωριστά. Γιατί στην εποχή μας, η οικονομία γίνεται συντελεστής άμυνας. Η άμυνα, παράμετρος της αποτελεσματικής διπλωματίας. Αλλά και οι δύο μαζί, «κλειδιά» για την κοινωνική συνοχή. Η στρατηγική μας συμπόρευση, λοιπόν, απλώνεται σε πολλά και διαφορετικά επίπεδα. Και έτσι θα συνεχιστεί.
Θεμελιωμένη στην αντίληψη ότι -ιδίως στην εξωτερική πολιτική -θετικές εξελίξεις προκύπτουν μόνο με ενεργή διπλωματία. Όχι με ακινησία που οδηγεί στην παγίωση των κακώς κειμένων και στην περιθωριοποίηση. Και με την πεποίθηση ότι όποιος έχει ισχυρά επιχειρήματα και το δίκιο δίπλα του, μπορεί να αλλάζει τους συσχετισμούς. Με ευθύνη, αλλά και με τόλμη. Με ρεαλισμό, αλλά και διεκδίκηση.
Η εμπειρία του Κληρίδη και το απόσταγμα των τελευταίων δεκαετιών, μας διδάσκουν ότι η καθήλωση μπορεί να συνεπάγεται οπισθοχώρηση. Αλλά και ότι πίσω από τις «κορώνες» ψευτοπατριωτισμού του παρόντος κρύβονται, συχνά, οι αποτυχίες του μέλλοντος. Δεν τις έχουμε ανάγκη. Ούτε στη Λευκωσία, ούτε και στην Αθήνα. Ανάγκη έχουμε από τον πατριωτισμό της ευθύνης, του ρεαλισμού και του αποτελέσματος!
Γιατί οι λαοί μας δεν συνδέονται μόνο με το πεπρωμένο της γλώσσας και της Ιστορίας. Όσο με την κοινή προοπτική. Της Ειρήνης και της Ευρώπης. Της Δημοκρατίας και της Δικαιοσύνης. Της οικονομικής προόδου και της κοινωνικής ευημερίας. Της καλής γειτονίας και της συνεργασίας. Με αξίες, δηλαδή, ικανές να διατρέχουν τον χρόνο, ώστε από το όραμα του Κληρίδη να ταξιδεύουν και να συναντούν τους καιρούς μας.
Τιμούμε, λοιπόν, σήμερα έναν από τους λίγους ηγέτες των οποίων η φωνή μπορεί να σίγησε. Όμως τα νοήματα που εξέπεμψε ηχούν ακόμη δυνατά. Ίσως γιατί η Ιστορία ξεπερνά τα εφήμερα χειροκροτήματα, καταγράφοντας, τελικά, μόνο τις καθοριστικές αποφάσεις. Όπως προσπερνά και τους στιγμιαίους δημαγωγούς για να καταστήσει μόνιμα επίκαιρους τους οραματιστές εκείνους που μετείχαν στην εξέλιξή της.
Αυτό, σκέφτομαι τώρα, ότι αποτελεί μάλλον και το μεγαλύτερο παράσημο για έναν πολιτικό: να τον μνημονεύουν ως οδηγό δράσης σε προκλήσεις που έπονται της δικής του ζωής. Όχι γιατί κέρδισε όλες τις μάχες. Αλλά γιατί δεν δείλιασε να τις δώσει. Ούτε γιατί δεν απέφυγε τα λάθη. Σίγουρος, όμως, ότι διεκδίκησε το σωστό. Και, πάντως, αν δεν έδωσε όλες τις απαντήσεις, δεν δίστασε να θέσει καίριες ερωτήσεις.
Γι’ αυτό πιστεύω ότι ο ιδανικός φόρος τιμής στη μνήμη του Γλαύκου Κληρίδη είναι να ξαναδιαβάσουμε τη διαδρομή του με τη ματιά του σήμερα. Αντλώντας διδάγματα από αυτήν. Και προσαρμόζοντας, με τόλμη και αυτοπεποίθηση, την τακτική μας στην υπηρεσία του μεγάλου στόχου που μας ενώνει με εκείνον: μία ενωμένη και ειρηνική Κύπρο.
