Ο «Πήγασος» ανταποκρίθηκε στο όνομά του και απέδωσε για την ExxonMobil. «Ανέβλυσε» φυσικό αέριο από τα βάθη του τεμαχίου 10. Το όνομα Πήγασος προέρχεται από την ελληνική λέξη «πηγή» ή «πηγάζω», που σημαίνει και «αναβλύζω». Αυτό πιθανότατα αναφέρεται στη γέννησή του από το αίμα της Μέδουσας και στην ικανότητα του Πήγασου να δημιουργεί πηγές.
Το φτερωτό άλογο είναι το ελληνικό μυθολογικό σύμβολο πλούτου, δύναμης, φήμης, ελευθερίας και έμπνευσης. Αλλά θα τα παραδώσει αυτά στην ExxonMobil και την Κύπρο; Μένει να δούμε.
Μετά την απογοήτευση από τον πολυδιαφημισμένο στόχο «Ηλέκτρα» στο τεμάχιο 5 -που ανακάλυψε φυσικό αέριο αλλά όχι σε εμπορεύσιμες ποσότητες- η επιτυχία στον «Πήγασο» προκάλεσε ανακούφιση και πρόσθεσε ώθηση στα σχέδια της ExxonMobil και της QatarEnergy στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η μακριά, 350 μέτρων, στήλη της ανακάλυψης που περιέχει φυσικό αέριο είναι αρκετά υποσχόμενη. Αλλά αυτή η γνώση από μόνη της δεν αρκεί για να εκτιμηθούν οι ποσότητες φυσικού αερίου. Για αυτόν τον λόγο, η ExxonMobil -και κατόπιν αιτήματός της, η κυπριακή κυβέρνηση- απέφυγε να ανακοινώσει εκτιμώμενες ποσότητες φυσικού αερίου, δηλώνοντας ότι σχεδιάζει περαιτέρω αξιολόγηση των αποτελεσμάτων.
Και δικαίως. Το «Πήγασος» βρίσκεται σε ανθρακικό σχηματισμό, όπως και όλες οι άλλες ανακαλύψεις στα τεμάχια 5, 6 και 10, όπως και το κοίτασμα φυσικού αερίου «Ζορ» της Αιγύπτου. Τα κοιτάσματα φυσικού αερίου σε ανθρακικούς σχηματισμούς είναι δύσκολο να αξιολογηθούν για τις ποσότητες φυσικού αερίου λόγω της ετερογένειας και της πολυπλοκότητας τέτοιων δεξαμενών -παρουσιάζουν σημαντικές διακυμάνσεις στο μέγεθος των πόρων, τη διαπερατότητα και το δίκτυο ρωγμών. Τα περιορισμένα δεδομένα δυσχεραίνουν επίσης την κατασκευή αξιόπιστων μοντέλων και προσομοιώσεων δεξαμενών, αυξάνοντας την αβεβαιότητα στις εκτιμήσεις του όγκου φυσικού αερίου.
Απλώς για να θυμηθούμε, όταν η Eni ανακάλυψε το «Καλυψώ», το 2018, ανακοίνωσε 6-8tcf φυσικού αερίου. Έκτοτε, η επιβεβαιωτική γεώτρηση το υποβάθμισε σε μόνο 1-1,5tcf. Ομοίως, το κοίτασμα «Γλαύκος», που ανακαλύφθηκε το 2019, ανακοινώθηκε ότι περιέχει 5-8tcf, μόνο για να υποβαθμιστεί σε 3,2tcf μετά από την επιβεβαιωτική γεώτρηση το 2022. Και το πιο διάσημο από όλα, το «Zohr», αρχικά εκτιμήθηκε ότι περιέχει 30tcf, με όλες τις εγκαταστάσεις να κατασκευάζονται σε αυτή τη βάση, μόνο και μόνο για να εκτιμήσει πρόσφατα το MEES ότι τα αρχικά αποθέματα ήταν λιγότερα από 10tcf.
Με βάση τα δεδομένα πριν από τη γεώτρηση, το MEES εκτίμησε συντηρητικά ότι το «Πήγασος» θα μπορούσε να περιέχει 1tcf και μετά την ολοκλήρωση της γεώτρησης δήλωσε ότι τα αποθέματα θα μπορούσαν να φτάσουν τα 5tcf. Τα πραγματικά αποθέματα είναι πιθανό να είναι κάπου ενδιάμεσα.
Ένας άλλος παράγοντας που πρέπει να ληφθεί υπόψη είναι ότι, σύμφωνα με το MEES, αυτή η πολυπλοκότητα της γεωλογίας των κοιτασμάτων σε ανθρακικά πετρώματα σημαίνει επίσης ότι «οι ανακτήσιμοι πόροι θα μπορούσαν να είναι σημαντικά χαμηλότεροι από τους όγκους που υπονοούνται από το πάχος των στρωμάτων που περιέχουν φυσικό αέριο».
Σχέδια της ExxonMobil
Η ExxonMobil υιοθετεί μια προσεκτική προσέγγιση, διατηρώντας όλες τις επιλογές της ανοιχτές, ακόμη και μετά τη δήλωση του υπουργού Ενέργειας της Κύπρου ότι εξετάζουν το ενδεχόμενο εξαγωγής στην Αίγυπτο. Είναι απίθανο η εταιρεία να υιοθετήσει ένα προτιμώμενο σχέδιο ανάπτυξης τόσο γρήγορα και σίγουρα όχι πριν από τη διεξαγωγή επιβεβαιωτικής γεώτρησης στο «Πήγασος».
Δηλωμένη προτίμησή της ήταν η ανάπτυξη μιας αυτόνομης μονάδας υγροποίησης στο Βασιλικό αλλά αυτό απαιτεί 15tcf+. Τα τρέχοντα πιθανά αποθέματα υπό τον έλεγχό της είναι πολύ κάτω από αυτό. Παρόλο που η προσθήκη των κοιτασμάτων «Αφροδίτη», «Κρόνος», «Δίας» και «Καλυψώ» (περίπου 10tcf) πλησιάζει αυτό το όριο, υπάρχουν ήδη συμφωνίες και δεσμεύσεις για την εξαγωγή φυσικού αερίου από «Αφροδίτη» και «Κρόνος» στην Αίγυπτο.
Το κοίτασμα φυσικού αερίου «Λεβιάθαν» του Ισραήλ διαθέτει 10-12tcf φυσικό αέριο για εξαγωγή, χωρίς προς το παρόν σαφείς επιλογές για το πώς να επιτευχθεί αυτό. Η μεταφορά αυτού του φυσικού αερίου στην Κύπρο και ο συνδυασμός του με το φυσικό αέριο από «Γλαύκος»« και «Πήγασος» για υγροποίηση και εξαγωγή εξακολουθεί να είναι μια πιθανότητα, ακόμη και αν προς το παρόν είναι μακρινή. Θα μας έφερνε πίσω στη χαμένη ευκαιρία του 2012-2013 να κάνουμε ακριβώς αυτό, χρησιμοποιώντας το «Αφροδίτη» και το «Λεβιάθαν» σε ένα τερματικό ΥΦΑ στο Βασιλικό.
Το «Πήγασος» βρίσκεται πολύ κοντά στην άλλη ανακάλυψη της ExxonMobil στην Κύπρο, το «Γλαύκος», και στα κοίτασμα φυσικού αερίου «Κρόνος», «Δίας» και «Καλυψώ» της Eni στο τεμάχιο 6. Φαίνεται να βρίσκονται σε έναν νοτιοδυτικό διάδρομο που πιθανότατα εκτείνεται στην Αίγυπτο, όπου η ExxonMobil και η QatarEnergy απέκτησαν τα δικαιώματα για δύο τεράστια οικόπεδα, το «Masry» και το «Cairo», δίπλα στα τεμάχια 5 και 10 της Κύπρου.
Το επόμενο βήμα της ExxonMobil είναι πιθανό να είναι η εξέταση επιλογών γεώτρησης σε αυτά τα τεμάχια. Το «Electra» συνάντησε φυσικό αέριο υψηλής πίεσης, αν και όχι σε εμπορεύσιμες ποσότητες, και η εταιρεία είναι πιθανό να επανεξετάσει τα δεδομένα από το τεμάχιο 5 για να εντοπίσει άλλους στόχους για γεώτρηση.
Έχει επίσης ολοκληρώσει σεισμικές έρευνες στα γειτονικά τεμάχια «Masry» και «Cairo» στην αιγυπτιακή ΑΟΖ και είναι πιθανό να διαμορφώσει ένα πρόγραμμα γεωτρήσεων τον επόμενο χρόνο, με τις γεωτρήσεις να ξεκινούν αργότερα το 2026, για να αξιολογήσει τις δυνατότητές τους.
Δεδομένης της προσεκτικής και συντηρητικής επιχειρηματικής προσέγγισης της εταιρείας η άμεση προτεραιότητά της πιθανόν να είναι η αξιολόγηση των πιθανών αποθεμάτων φυσικού αερίου στα τεμάχια 5 και 10 της Κύπρου και στα τεμάχια «Masry» και «Cairo» της Αιγύπτου, πριν διαμορφώσει σχέδια ανάπτυξης. Αυτό είναι πιθανό να μας φέρει πιο κοντά στο τέλος αυτής της δεκαετίας προτού μάθουμε τι έχει κατά νου η ExxonMobil για τα περιουσιακά της στοιχεία στην Ανατολική Μεσόγειο.
Τι σημαίνουν όλα αυτά για την Κύπρο;
Με βάση την παραπάνω αξιολόγηση, η Κύπρος δεν θα πρέπει να αναμένει σύντομα την ανάπτυξη ανακαλύψεων φυσικού αερίου στο τεμάχιο 10.
Η πιο προηγμένη επιλογή εξαγωγής παραμένει αυτή του φυσικού αερίου «Κρόνος» προς την Αίγυπτο χρησιμοποιώντας τις υποαξιοποιημένες εγκαταστάσεις «Zohr». Αλλά και αυτό θα απαιτήσει επίσης χρόνο. Με την Τελική Επενδυτική Απόφαση (FID) να αναμένεται τώρα το 2026, η παραγωγή και η εξαγωγή φυσικού αερίου είναι πιθανό να ξεκινήσουν το 2028.
Όσο για το «Αφροδίτη», η Chevron έχει προθεσμία μέχρι τον Νοέμβριο του τρέχοντος έτους για να ολοκληρώσει τη μελέτη pre-FEED, με το FID το 2027, αλλά το έργο παραμένει δύσκολο, παρ' όλο που οι έρευνες για την υποθαλάσσια διαδρομή του αγωγού προς την Αίγυπτο έχουν ήδη ξεκινήσει.
Οι σοβαρές ελλείψεις φυσικού αερίου στην Αίγυπτο και η αυξανόμενη εξάρτησή της από ακριβό εισαγόμενο ΥΦΑ δίνουν επείγουσα ανάγκη για το έργο. Ωστόσο, οι ανησυχίες της Chevron για την επίτευξη ανταγωνιστικών αποδόσεων από αυτό το έργο, ανάλογων με τους υψηλούς στόχους της, σημαίνουν ότι υπάρχει ακόμη περισσότερη εμπορική εργασία που πρέπει να γίνει. Προκειμένου να επιτευχθούν αυτές οι αποδόσεις, η Chevron πιέζει για την αύξηση της τιμής του φυσικού αερίου που είναι διατεθειμένη να πληρώσει η EGAS της Αιγύπτου. Εάν δεν το επιτύχει αυτό, ίσως χρειαστεί να επανεξετάσει το σχέδιο ανάπτυξης του κοιτάσματος, γεγονός που θα απαιτήσει περαιτέρω καθυστερήσεις. Και μετά υπάρχει η συμφωνία ενοποίησης (unitization agreement) με τον ισραηλινό όμιλο Ishai, η οποία εξακολουθεί να αποτελεί ανεπίλυτη πρόκληση.
Η Chevron έχει επίσης ξεκινήσει ένα πρόγραμμα μείωσης κόστους με περικοπές δαπανών και προσωπικού το 2025 και το 2026. Αυτό περιλαμβάνει τη μείωση του εργατικού δυναμικού έως και 20% και εξοικονόμηση κόστους $2-3 δισεκατομμυρίων δολαρίων έως το 2026. Το πώς αυτό θα επηρεάσει τις δραστηριότητές της στην Ανατολική Μεσόγειο δεν είναι σαφές.
Με τα σχέδια ανάπτυξης κοιτασμάτων φυσικού αερίου της ΑΟΖ να παραμένουν στον αέρα και χωρίς μεγάλο έλεγχο για το πώς αυτά θα υλοποιηθούν, η Κύπρος πρέπει να δώσει ύψιστη προτεραιότητα στην ολοκλήρωση του έργου εισαγωγής ΥΦΑ στο Βασιλικό. Η σύγχυση που ακολούθησε τις ακροάσεις της Επιτροπής Ενέργειας της Βουλής την περασμένη Τρίτη δεν αποτελεί καλό οιωνό. Υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία ότι μπορεί να εισέλθουμε στις επόμενες προεδρικές εκλογές με αυτό το έργο ημιτελές, με όλες τις επιπτώσεις κόστους που συνεπάγεται για τους Κύπριους καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας.
*Ανώτερου συνεργάτη στο Παγκόσμιο Κέντρο Ενέργειας του Ατλαντικού Συμβουλίου
