Οι Βογόμιλοι ήταν ένα δραστήριο παρακλάδι του χριστιανισμού στο Βυζάντιο και στα Βαλκάνια, σε μια περίοδο όπου πολιτική και θρησκεία ήταν απόλυτα ζευγαρωμένα. Για πέντε αιώνες (10ος-15ος) δραστηριοποιούνταν με ιδιαίτερο ενθουσιασμό. Το κύτταρό τους ήταν καθαρά μαρτυριακό-συνωμοσιολογικό. Θεωρούσαν κάθε τι υλικό και αντιληπτό από τις αισθήσεις ως έργο του σατανά· και ταυτόχρονα, με κάθε ευκαιρία, εναντιώνονταν τυφλά σε κάθε κοσμική εξουσία, διοίκηση και έλεγχο.
Κατά μία εκδοχή, πριν την «εξαφάνισή» τους τον 15ο αιώνα, με τη δράση τους «πέτυχαν» δύο πράγματα: (α) Υπέσκαψαν και συνέβαλαν στο τέλος του βυζαντινού, του σερβικού και του βουλγαρικού κράτους. (β) Μπόλιασαν με τη σκέψη και τη συνωμοσιολογική τους προσέγγιση τη μετέπειτα «διανόηση». Από τους λογίους της Κωνσταντινούπολης, μέχρι το Άγιον Όρος. Σύμφωνα με αυτή την ερμηνεία, ψήγματα της δεισιδαιμονίας, της συνωμοσιολογίας αλλά και της τυφλής επαναστατικότητάς τους επιβιώνουν μέχρι σήμερα. Όχι μόνο σε θρησκευτικό επίπεδο (Τυχικοί, αγιορείτες κ.λπ.) αλλά και σε πολιτικό –αφού η δράση τους ήταν πολιτικοθρησκευτική.
Ο Βογομιλισμός είναι ο γάμος δύο τεράτων: Του «Όλα είναι μια συνωμοσία του κακού εναντίον του καλού» και της «τυφλής, ενστικτώδους και "αυθόρμητης" επανάστασης ενάντια σε κάθε νόμο και διοίκηση».
Έκτοτε, κάθε γωνιά της Ιστορίας και του Σήμερα είναι γεμάτη από τυφλές «επαναστάσεις» -παιδιά αυτού του γάμου τεράτων. Με απίστευτες συνέπειες!
Η κυπριακή ιδιαιτερότητα
Πολλές φορές έχουμε την αίσθηση ότι το πλήθος των κατακτητών που εναλλάσσονταν στην Κύπρο δεν άφησε πολλά περιθώρια για τέτοιου είδους τερατογενέσεις. Αυτό έχει μια βάση αλλά δεν είναι απόλυτα ακριβές.
Είναι γεγονός ότι κάποιες εν πολλοίς ανοργάνωτες εξεγέρσεις (π.χ. του Ρε Αλέξη αλλά και οι τρεις της δεκαετίας του 1830) δεν μπορούν να ενταχθούν σε αυτή την κατηγορία. Πιο κοντά ίσως είναι η εξέγερση των Οκτωβριανών του 1931 αλλά και πάλι δεν είναι τυπικό δείγμα. Στην Κύπρο, ο Βογομιλισμός φαίνεται να πήρε διαχρονικά τρεις εκφάνσεις:
(α) Ευρεία εξάπλωση της βαθιάς θρησκευτικότητας και ερωτοτροπία της με τη δεισιδαιμονία.
(β) Υψηλή δεκτικότητα στις μανιχαϊστικές προσεγγίσεις. Τα πάντα είναι μάχη του καλού και του κακού, και σχεδόν όλα όσα μας περιβάλλουν είναι σχέδιο του κακού.
(γ) Ισχυρή τάση απόρριψης της διοίκησης. Όχι κατ’ ανάγκη με εξεγέρσεις αλλά κυρίως με ηθική απαξίωση. Το κράτος και οι θεσμοί είναι εχθροί!
Στα πρώτα χρόνια της Κυπριακής Δημοκρατίας, υπήρχε μεγάλη δυσκολία στην είσπραξη των φόρων, ενώ η φοροδιαφυγή ήταν ο κανόνας. Ακόμη και από δημοσιεύματα της εποχής προκύπτει ότι το κράτος και η φορολογία θεωρούνταν ταυτόσημα με την προγενέστερη σκλαβιά στους Βρετανούς και στους Οθωμανούς. Κράτος ίσον δυνάστης…
Η συνήθεια της αντίφασης
Όλο αυτό δημιούργησε μια «διαστροφή»: Ενώ αντιδρούμε συναισθηματικά και αξιακά στο κράτος και στους θεσμούς, την ίδια ώρα θεωρούμε δικαίωμα των προσώπων που ηγούνται σ’ αυτά να νέμονται ανενόχλητα το κράτος.
Ο πρόσφατος διορισμός τεσσάρων γενικών διευθυντών, οι οποίοι έχουν όλοι ιδιαίτερη σχέση με τον Πρόεδρο, προκάλεσε αντιδράσεις. Αλλά, την ίδια ώρα, το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας γύρισε την πλάτη στο ΑΚΕΛ, που έβγαλε ανακοίνωση καυτηριάζοντας το γεγονός. Για αυτό και μια δήλωση του κυβερνητικού εκπροσώπου εναντίον της «καταστροφικής πενταετίας Χριστόφια» ήταν αρκετή για να «λήξει» το θέμα…
Αυτή η αντίφαση έχει άδηλες αλλά πολύ νοσηρές συνέπειες. Γιατί
• Το υγιές είναι: «Το κράτος είναι η οργάνωση της κοινωνίας μας. Όσοι κατέχουν θέσεις στο κράτος και στους θεσμούς είναι υπηρέτες του πολίτη. Όποιοι αποτυγχάνουν αυτόματα φεύγουν». Αυτό ωθεί τους κρατικούς και θεσμικούς αξιωματούχους να βγάζουν τον καλύτερό τους εαυτό.
• Το νοσηρό είναι: «Το κράτος είναι ο εχθρός μου ως πολίτη. Αλλά είναι αυτονόητο δικαίωμα όσων το διοικούν να το νέμονται». Αυτό νομιμοποιεί το πολιτικό προσωπικό να θεωρεί ως κύρια αποστολή του την κατάκτηση του κράτους, μέσω της κατάληψης της εξουσίας. Με μηδενική λογοδοσία στη συνέχεια, εφόσον τα καταφέρει. Άρα, βγάζει τον «καλύτερο» εαυτό του Για να εκλεγεί και τον χειρότερο Μετά που θα εκλεγεί.
«Επανάσταση» χωρίς πρόγραμμα…
Βέβαια, δεν είναι άμοιροι ευθυνών γι’ αυτή την κατάσταση και θεσμοί όπως τα κόμματα. Η Κύπρος, ιδιαίτερα μετά το 1964, έχει σταθερά τον πιο υψηλό δείκτη κομματοκρατίας σε όλη την Ευρώπη. Αντί τα παραδοσιακά κόμματα να επικεντρώνονται στη δημιουργία θεσμών που να περιορίζουν τις διοικητικές αυθαιρεσίες, εργάζονται κυρίως για τη δημιουργία προϋποθέσεων για να έχουν πρόσβαση σε αυτές.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίον την τελευταία δεκαετία τα κόμματα εμφανίζονται ανέτοιμα να αντιμετωπίσουν τις διόδους διαφοροποίησης:
(α) Η κατάργηση της υποχρεωτικότητας της συμμετοχής των πολιτών στις εκλογικές διαδικασίες έδωσε τη «διέξοδο» στους πολίτες να θεωρούν επαναστατική πράξη και πράξη εκδήλωσης της αντιπάθειάς τους προς το κράτος το να μην προσέρχονται στις ψηφοφορίες.
(β) Οποιαδήποτε εμφάνιση του διαφορετικού στην εκλογική διαδικασία εκλαμβάνεται εκ προοιμίου θετικά από τους πολίτες.
Αυτό το πλέγμα αξιοποίησε για την εκλογή του ο Ν. Χριστοδουλίδης, το ίδιο και ο Φειδίας Παναγιώτου στις ευρωεκλογές.
Βασικό χαρακτηριστικό αυτής της σαρωτικής τάσης είναι ότι το πρόγραμμα και οι προθέσεις δεν διαδραματίζουν παρά προσχηματικό ρόλο. Τον Ν. Χριστοδουλίδη ψήφισαν από φανατικοί αντιομοσπονδιακοί μέχρι ειλικρινείς υποστηρικτές της ΔΔΟ. Και οι δύο κατηγορίες, αν είναι δυσαρεστημένοι μαζί του σήμερα, αυτό δεν έχει σχεδόν καμιά σχέση με τη μη τήρηση του «προγράμματος» και των «δεσμεύσεών» του. Έχει δε πολλές πιθανότητες να τον ξαναψηφίσουν οι ίδιοι.
Τυφλή επανάσταση, τυφλά αποτελέσματα
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της βογομιλικής τυφλής επανάστασης και του μανιχαϊσμού είναι η αναμενόμενη σημαντική αύξηση στη δύναμη του ΕΛΑΜ. Μάταια οι αντίπαλοί του ποντάρουν στο ότι είναι κόμμα εξουσίας, ότι έχει κρυφούς δικούς του στη διοίκηση, ότι συντονίζεται και στηρίζει τον Ν. Χριστοδουλίδη. Στη συνείδηση ενός υπολογίσιμου τμήματος της κοινωνίας είναι «αντί», ό,τι και να σημαίνει αυτό. Λίγοι στέκονται στη μη δημοκρατική δομή του, στην πολιτική του, στο πρόγραμμά του.
Από μιαν άλλη άποψη –και χωρίς φυσικά να ταυτίζονται οι δύο περιπτώσεις– εξίσου χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του κόμματος «Άλμα». Πόσοι αναμένουν με… αγωνία τις προγραμματικές του θέσεις για να αποφασίσουν αν θα το ψηφίσουν; Ελάχιστοι. Πόσοι προσμετρούν τις θέσεις του στο Κυπριακό για να αποφασίσουν; Επίσης ελάχιστοι. Το πρόσημο του «αντί» είναι αρκετό. Οι κατηγορίες και η δικαστική απόφαση κατά του ηγέτη του λειτουργούν στην πράξη ως παράσημα.
Το αποκορύφωμα βέβαια είναι η «Άμεση Δημοκρατία» του Φειδία: Είναι η αποθέωση του τυφλού «αντί» και της διαδικασίας, ανεξαρτήτως θέσεων ή προτάσεων· αφού αυτές –ακόμη και τα στελέχη και οι υποψήφιοί του– θα καθοριστούν τυφλά από τους χρήστες μιας εφαρμογής. Δεν έχει σημασία… Σημασία έχει ότι είναι «αντί».
Ήδη όμως βιώνουμε τα αποτελέσματα της χωρίς σκελετό τυφλής άρνησης. Σε όλα τα μεγάλα ζητήματα, όπου χάνεται με ραγδαίους ρυθμούς ο προσανατολισμός και το «τι ακριβώς πιστεύουμε ότι πρέπει να γίνει». Αυτό δεν είναι προαιρετικό στις επιλογές. Είναι το πρωταρχικό!
Αν συνεχίσουμε να το υποβαθμίζουμε, θα γίνουμε η μοντέρνα εκδοχή των μεσαιωνικών Βογομίλων.
Το καλάθι
…με τις τοξικές ουσίες (1): Όσοι αναγιωθήκαμε με τον εξιστορητή της ζωής μας Διονύση Σαββόπουλο νιώθουμε σαν να σήμανε το τέλος μιας εποχής· την ώρα που το έργο του παραμένει ολοζώντανο μέσα μας και επίκαιρο. Το θλιβερό με την κηδεία του δεν ήταν μόνο τα άδεια καθίσματα των επισήμων της κεντροαριστεράς και της αριστεράς. Ακόμη πιο θλιβερή ήταν η «επιβράβευση» αυτής της απουσίας, στα ΜΚΔ. Μια τοξική «αριστερή» λογική, που μετρά τα πάντα με τη μέθοδο του Προκρούστη. Μια εμμονή να στήνεται στον τοίχο όποιος προβληματίζεται, αγωνιά, εξελίσσει τη σκέψη του χωρίς διαπιστευτήρια προσήλωσης. Όταν, σήμερα, ο πραγματικός προοδευτικός δεν είναι ο μονολιθικός και… ασβεστολιθικός. Αλλά αυτός που νοιάζεται, αυτός που αγωνιά. Και ο Νιόνιος αυτό ακριβώς ήταν.
…με τις τοξικές ουσίες (2): Άνθρωποι και διαδικτυακά Μέσα που υποστηρίζουν τον Ν. Χριστοδουλίδη έβγαλαν αρκετή τοξικότητα κατά του Κυριάκου Μητσοτάκη, για τη θετική δήλωσή του αμέσως μετά την εκλογή Ερχιουρμάν. Κάποιοι απ’ αυτούς επανέρχονται με τη σημερινή παρουσία του Έλληνα Πρωθυπουργού στο ετήσιο μνημόσυνο του Γλαύκου Κληρίδη. Αποδίδοντας το γεγονός ότι δεν προγραμματίστηκε έγκαιρα συνάντησή του με τον Ν. Χριστοδουλίδη στη δυσαρέσκεια του Προέδρου. Να ελπίσουμε μόνο να είναι υπερβολές κάποιων βασιλικότερων του βασιλέως. Γιατί αν όντως απηχούν δυσαρέσκεια του Ν. Χριστοδουλίδη, σημαίνει ότι μπλέξαμε άσχημα…
…με τις τοξικές ουσίες (3): Πολλή τοξικότητα έπεσε τις τελευταίες μέρες: (α) Εναντίον του ΑΚΕΛ που είπε το αυτονόητο για τους διορισμούς γνωστών και φίλων του Προέδρου. (β) Εναντίον του Volt για την πρόταση ρύθμισης του θέματος «κάνναβη». Αν συνεχίσουμε έτσι μέχρι τις βουλευτικές, η δημόσια σφαίρα θα πνιγεί στο δηλητήριο…
