Οι αυξήσεις που καταγράφονται στους μισθούς στην Κύπρο δεν μετουσιώνονται σε πραγματική ενίσχυση της αγοραστικής δύναμης των νοικοκυριών. Μετά από μια δεκαετία πολλαπλών κρίσεων (τραπεζική, πανδημία κορωνοϊού, εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία), οι υψηλοί ρυθμοί μεγέθυνσης που καταγράφει η κυπριακή οικονομία δεν έχουν αντανάκλαση στο βιοτικό επίπεδο των κυπριακών νοικοκυριών. Ένα σετ δεδομένων που παρουσιάζει σήμερα ο «Π», δείχνουν ότι το επίπεδο των πραγματικών απολαβών στην Κύπρο αυξάνεται με ρυθμό χαμηλότερο από τον μέσο όρο της Ευρώπης.
Η τελευταία έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με θέμα «Αγορά Εργασίας και Μισθοί στην Ευρώπη», αποτυπώνει αυτό που βιώνουν οι πλείστοι εργαζόμενοι στην Κύπρο και αυτό που ακούμε καθημερινά: δεν μας αρκούν οι μισθολογικές απολαβές για να βγάλουμε τον μήνα. Το 2024 σε σύγκριση με το 2019 οι πραγματικοί μισθοί στην Κύπρο είναι αυξημένοι λιγότερο από 7%, μια μέτρια αύξηση που δεν καλύπτει το πληθωριστικό σοκ που προκάλεσε η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και το άνοιγμα των οικονομιών μετά τα lockdown της πανδημίας.
Με τις συζητήσεις ακόμη να είναι σε εξέλιξη για τον θεσμό της ΑΤΑ και τις διεκδικήσεις των συντεχνιών για επέκτασή της στο 100%, τα στοιχεία δείχνουν ότι είναι υπαρκτό το πρόβλημα της αποκατάστασης της αγοραστικής αξίας των μισθών.
Σύμφωνα με στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας της Κύπρου, η αύξηση στον δείκτη τιμών καταναλωτή το 2024 σε σχέση με το 2019 φθάνει το 16,3%. «Ο μισθός σου αυξήθηκε την ίδια περίοδο με την ίδια ένταση;», σχολίασε συνδικαλιστικό στέλεχος στον «Π».
Σύμφωνα με στοιχεία που ανακοίνωσε την Τρίτη η Στατιστική Υπηρεσία, οι μέσες ακαθάριστες μηνιαίες απολαβές των υπαλλήλων για το 2024 ήταν €2.483 σε σύγκριση με €2.363 κατά το 2023, παρουσιάζοντας αύξηση της τάξης του 5,1% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Σε σύγκριση με το 2023, η αύξηση είναι 7,3%.
Το μεγαλύτερο ποσοστό υπαλλήλων (14,2%) αντιστοιχεί στην ομάδα υπαλλήλων που λαμβάνουν μεταξύ €1.000 και €1.249. Ακολουθούν οι ομάδες των υπαλλήλων που λαμβάνουν μεταξύ €1.250 και €1.499 (11,6%) και αυτών που λαμβάνουν μεταξύ €1.500 και €1.749 (11,2%).
Σύγκριση με Ευρώπη
Η εικόνα, όμως, είναι πιο σύνθετη. Σύμφωνα με τα στοιχεία που περιλαμβάνονται στην έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι ονομαστικοί μισθοί που αντικατοπτρίζουν την αλλαγή της αξίας των μισθών χωρίς τη διόρθωση για τον πληθωρισμό, αυξήθηκαν ιδιαίτερα έντονα στη Ρουμανία (16,6%), την Ουγγαρία (12,6%) και την Πολωνία (12,3%) το 2024.
Αντίθετα, πιο μέτρια αύξηση των μισθών παρατηρήθηκε στα κράτη μέλη όπου ο πληθωρισμός ήταν χαμηλότερος: η αύξηση των μισθών ήταν μεταξύ 3% και 5% στην Κύπρο, τη Δανία, τη Γαλλία, την Ιρλανδία, την Ιταλία, την Ισπανία και τη Σουηδία.
Όσον αφορά τους πραγματικούς μισθούς, που δείχνουν την αλλαγή της αξίας των μισθών μετά τη διόρθωση για τον πληθωρισμό, δηλαδή την αγοραστική δύναμη, η εικόνα είναι διαφορετική. Το 2024, οι μεγαλύτερες αυξήσεις παρατηρήθηκαν στη Ρουμανία (10,2%), την Πολωνία (9,0%) και την Ουγγαρία (8,7%).
Αντίθετα, η αύξηση των πραγματικών μισθών παρέμεινε κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ, που ανέρχεται σε 2,7%, στην Κύπρο, την Εσθονία, τη Φινλανδία, τη Γαλλία, την Ιταλία, την Ιρλανδία, το Λουξεμβούργο, τη Σλοβακία, την Ισπανία και τη Σουηδία, και ήταν αρνητική στο Βέλγιο. Αυτό οφειλόταν κυρίως στον επίμονο πληθωρισμό στην Κύπρο, την Εσθονία, το Λουξεμβούργο, τη Σλοβακία, και στη χαμηλή αύξηση των ονομαστικών μισθών στη Φινλανδία, την Ιρλανδία, την Ιταλία και τη Σουηδία, ενώ στο Βέλγιο, τη Γαλλία και την Ισπανία και οι δύο παράγοντες έπαιξαν ρόλο.
Σύγκριση με 2019
Το 2024, οι πραγματικοί μισθοί παρέμειναν ελαφρώς χαμηλότερα από τα επίπεδα του 2019 στην ΕΕ, με σημαντικές διακυμάνσεις μεταξύ των κρατών μελών.
Στο ένα τρίτο των κρατών μελών, οι πραγματικοί μισθοί υπερέβησαν τα επίπεδα προ πανδημίας κατά περισσότερο από 12%, κυμαινόμενοι από 12% έως 18% στην Ουγγαρία, τη Λιθουανία, τη Λετονία, την Πολωνία, την Πορτογαλία και τη Σλοβενία, και ξεπερνώντας το 20% στη Βουλγαρία, την Κροατία και τη Ρουμανία.
Ένα άλλο τρίτο των χωρών της ΕΕ παρουσίασε πιο μέτριες αυξήσεις, με τους πραγματικούς μισθούς να ξεπερνούν τα επίπεδα του 2019 κατά λιγότερο από 7% (Αυστρία, Βέλγιο, Κύπρος, Δανία, Εσθονία, Ιρλανδία, Μάλτα, Σλοβακία και Ισπανία).
Στην Κύπρο, η αύξηση των πραγματικών μισθών από το 2019 μέχρι το 2024 ανήλθε στο 6,6%, ενώ μέχρι το 2025 η άνοδος έφθασε το 7,9%.
Νιώθουν αδικημένοι
Σε πρόσφατη έρευνα του Ευρωβαρόμετρου, οκτώ στους δέκα Κύπριους εργαζομένους δηλώνουν ότι αισθάνονται πως ο μισθός τους δεν είναι δίκαιος, λαμβάνοντας υπόψη τα προσόντα και την εμπειρία τους. Με ποσοστό 86%, η Κύπρος φιγουράρει στην κορυφή της σχετικής λίστας των ευρωπαϊκών χωρών, μαζί με την Πορτογαλία.
Οκτώ στους δέκα Κύπριους εργαζομένους αισθάνονται πως ο μισθός που λαμβάνουν δεν είναι δίκαιος, λαμβάνοντας υπόψη τα προσόντα και την εμπειρία τους
Στην ειδική έρευνα του Ευρωβαρόμετρου για τη Δικαιοσύνη, την ανισότητα και την κινητικότητα μεταξύ των γενεών που διεξήχθη το 2022, το 57% των ερωτηθέντων ανέφερε ότι οι μεγάλες διαφορές στα εισοδήματα των ανθρώπων είναι αποδεκτές για την κατάλληλη ανταμοιβή των διαφορών στα ταλέντα και τις προσπάθειες. Ταυτόχρονα, το 37% των ερωτηθέντων έτεινε να πιστεύει ότι, σε γενικές γραμμές, δεν παίρνουν αυτό που τους αξίζει (έναντι μόνο 35% που πιστεύει το αντίθετο).
Η αντίληψη περί αδικίας ήταν έντονη στην Κύπρο (65% των ερωτηθέντων), την Ελλάδα (60%) ή τη Σλοβενία (55%), και λιγότερο στο Λουξεμβούργο (18%), τη Δανία (25%) ή τη Φινλανδία (26%).
Παράλληλα, πρόσφατη έρευνα της ΣΕΚ κατέδεξε ότι το 75% των εργαζομένων δηλώνει ότι δεν είναι ικανοποιημένο από τον μισθό του, καθώς δεν ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις της αγοράς και το 62% των εργαζομένων ομολογεί ότι αντιμετωπίζει δυσκολία να ανταποκριθεί στις οικονομικές του υποχρεώσεις. Μόλις το 7% δηλώνει πως ζει άνετα με βάση τα εισοδήματα που λαμβάνει.
Επιπρόσθετα, το 70% των εργαζομένων δηλώνει ανασφάλεια λόγω της οικονομικής του κατάστασης, με αδυναμία στην αποταμίευση ή στην κάλυψη απρόβλεπτων δαπανών, ενώ η πλειοψηφία των εργαζομένων λαμβάνει χαμηλότερο καθαρό μισθό από τον μέσο όρο.
Παρά το γεγονός ότι αναγνωρίζεται η ονομαστική βελτίωση του επιπέδου των μισθών, εντούτοις επιβεβαιώνεται η μείωση της αγοραστικής τους δύναμης, δημιουργώντας επαναλαμβανόμενες δυσκολίες ή και αδυναμίες στην κάλυψη βασικών αναγκών (στέγαση, άλλες βασικές ανάγκες, εκπαίδευση, διακοπές), με αποτέλεσμα το 61% των εργαζομένων να μην απολαμβάνει καλή ποιότητα ζωής.
Ανησυχητικό, σύμφωνα με την έρευνα, είναι επίσης το γεγονός ότι το 23% των εργαζομένων δυσκολεύεται κάθε μήνα να πραγματοποιήσει αγορές σε είδη πρώτης ανάγκης, με αποτέλεσμα να χρειάζεται να δανείζεται για να καλύψει τις οικονομικές του υποχρεώσεις.
