Δεν θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως τυχαία περιστατικά οι πνιγμοί στη χώρα μας, αφού τα στοιχεία δείχνουν πως στη χώρα μας την τελευταία 20ετία έχασαν τη ζωή τους 495 άνθρωποι από πνιγμό. Σύμφωνα με τα στοιχεία που δόθηκαν στον «Π» από το Αρχείο Αιτιών Θανάτου, Μονάδα Παρακολούθησης Υγείας του Υπουργείου Υγείας, οι 7 στους 10 θανάτους αφορούν άνδρες. Το 2015 ήταν μια χρονιά με τους λιγότερους θανάτους έχοντας μόλις 12, ενώ η χειρότερη χρονιά ήταν το 2018 με 35 πνιγμούς. Το 2008, το 2014 και το 2017 ξεπέρασαν τους 30. Ακόμη και το 2020, εν μέσω πανδημίας και περιοριστικών μέτρων, 16 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους από πνιγμό.
Οι ηλικιωμένοι
Οι πνιγμοί, σύμφωνα με τα στοιχεία, φαίνεται να αφορούν περισσότερο άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, καθώς καταγράφηκαν 97 θάνατοι 65-74 ετών, στην ηλικιακή ομάδα 75-79 άλλοι 60 και 38 στην ομάδα 80-84. Πάντως, υπάρχουν και νέοι άνθρωποι που πνίγονται στη θάλασσα, καθώς στην ηλικιακή ομάδα 20-34 έχουν καταγραφεί 53 θάνατοι. Ακόμη εννέα έφηβοι και έξι παιδιά 5-9 ετών χάθηκαν στις δύο δεκαετίες (2004-2024). Σημαντικό είναι επίσης ότι ένας στους δύο θανάτους αφορούσε μη μόνιμο κάτοικο της Κύπρου. Αξίζει να σημειωθεί ότι 85 από τους 495 πνιγμούς σημειώθηκαν ημέρα Κυριακή, όταν οι παραλίες γεμίζουν όσο ποτέ από οικογένειες, εκδρομείς και τουρίστες.
Ελλείψεις και προβλήματα
«Στις πλείστες των περιπτώσεων, οι θάνατοι συμβαίνουν εκεί όπου δεν υπάρχει ναυαγοσώστης, είτε γιατί δεν υπάρχει πύργος, είτε γιατί δεν στελεχώνεται, είτε γιατί το ωράριο έχει λήξει», ανέφερε στον «Π» ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Ναυαγοσωστών, Πόλυς Παλλήκαρος, ο οποίος αναφέρθηκε σε πρόσφατο περιστατικό στη Λεμεσό, όπου λουόμενος πνίγηκε στις 9:45 το πρωί, ενώ ο ναυαγοσώστης έπιανε δουλειά στις 10. Όπως ανέφερε, μόλις το 20% των ναυαγοσωστικών πύργων διαθέτει jet ski με πλατφόρμες διάσωσης, τα οποία αποτελούν το καλύτερο μέσο για τις θάλασσες της Κύπρου. «Ο εξοπλισμός όταν αγοράζεται πρέπει να λαμβάνονται οι απαραίτητες προδιαγραφές», σημείωσε, προσθέτοντας ότι υπάρχουν ειδικά σχεδιασμένα για ναυαγοσωστική χρήση τα οποία διαθέτουν προστατευτικά που διασφαλίζουν την ασφάλεια του θύματος. Πάντως, χαρακτήρισε θετική την εικόνα σε σχέση με τους απινιδωτές, τονίζοντας πως πλέον υπάρχουν σχεδόν σε κάθε πύργο.
Προβλήματα ναυαγοσωστών
Το επάγγελμα του ναυαγοσώστη αντιμετωπίζει διαχρονικές δυσκολίες, με τους περισσότερους να εργοδοτούνται για μικρό χρονικό διάστημα, τρεις ή έξι μήνες, γεγονός που λειτουργεί αποτρεπτικά στο να συνεχίσουν να εργάζονται. «Όταν η δουλειά σου δεν είναι μόνιμη, η τράπεζα δεν σου εγκρίνει ούτε δάνειο», τόνισε στον «Π» ο κ. Παλλήκαρος, επισημαίνοντας ότι χρειάζονται περισσότερες οκτάμηνες θέσεις και μόνιμο προσωπικό. Παρά το γεγονός πως οι ναυαγοσώστες είναι εκπαιδευμένοι στην αξιολόγηση κινδύνου (risk assessment), σπάνια καλούνται να εκφράσουν γνώμη για την ασφάλεια των παραλιών ή την αδειοδότηση των beach bars σε επικίνδυνες παραλίες. «Είμαστε εκπαιδευμένοι από την International Life Saving Federation να αξιολογούμε τους κινδύνους και μπορούμε να υποδείξουμε πολλές λεπτομέρειες σχετικά με την επικινδυνότητα των παραλιών».
Η πρόληψη δεν περιορίζεται μόνο στην παρουσία ναυαγοσωστών. Σύμφωνα με τον κ. Παλλήκαρο, ελπίδα αποτελεί το εκπαιδευτικό πρόγραμμα που εφαρμόζει η Ομοσπονδία τα τελευταία τέσσερα χρόνια σε σχολεία, όπου τα παιδιά μαθαίνουν βασικούς κανόνες ασφαλείας και Πρώτων Βοηθειών. «Τα παιδιά είναι ικανά να μεταφέρουν τη γνώση στους γονείς. Πρόσφατα, πατέρας μας είπε πως ο γιος του δεν τον άφηνε να μπει στη θάλασσα μετά από κατανάλωση μπίρας», ανέφερε χαρακτηριστικά. Σημαντικός παράγοντας και η ενημέρωση των τουριστών, καθώς παρότι υπάρχουν φυλλάδια σε τρεις γλώσσες και είχαν μοιραστεί σε λουόμενους σε συνεργασία με τον ΚΟΤ, το πρόγραμμα διακόπηκε, ενώ στόχος, είπε ο κ. Παλλήκαρος, είναι να επιστρέψει. Μία ακόμη πρόκληση είναι η αύξηση των χειμερινών κολυμβητών. «Στην Πάφο υπάρχει αυτή τη στιγμή μόνο μία οργανωμένη παραλία, αλλά θα πρέπει να γίνουν τρεις, ενώ στην Αμμόχωστο υπάρχουν δύο και ο στόχος είναι να γίνουν τέσσερις. Έτσι εξασφαλίζουμε καλύτερη ασφάλεια και ταυτόχρονα στηρίζουμε τον τουρισμό», προσθέσε. «Ο καλός ναυαγοσώστης είναι εκείνος που με τις οδηγίες του προλαβαίνει το κακό. Αν χρειάζονται 12-15 διασώσεις τον μήνα, κάτι δεν πάει καλά με την τήρηση των κανόνων», τονίζει ο κ. Παλλήκαρος.
182 οργανωμένες παραλίες
Ο υπουργός Εσωτερικών Κωνσταντίνος Ιωάννου απάντησε πρόσφατα στη Βουλή και σε ερώτηση του Νίκου Γεωργίου, βουλευτή του ΔΗΣΥ, ότι στην Κύπρο υπάρχουν 182 οργανωμένες παραλίες με εγκεκριμένα σχέδια χρήσης. Σήμερα λειτουργούν 91 ναυαγοσωστικοί πύργοι, εκ των οποίων οι 30 στην Πάφο, 31 στην Αμμόχωστο, 17 στη Λεμεσό, 8 στη Λάρνακα και 5 στη Λευκωσία. Συνολικά υπηρετούν 107 μόνιμοι ναυαγοσώστες και 270 εποχικοί, με θέσεις που κυμαίνονται από 3 έως 11 μήνες. Τα ωράρια κάλυψης ποικίλουν από τις 6:30 το πρωί μέχρι τις 8:00 το βράδυ, ανάλογα με την επισκεψιμότητα και τον κίνδυνο.
Ωστόσο, το ΥΠΕΣ παραδέχεται ελλείψεις, κυρίως σε Πάφο και Λεμεσό, λόγω περιορισμένης διαθεσιμότητας καταρτισμένων ναυαγοσωστών. Το συνολικό κόστος για το 2025 ανέρχεται σε €9,35 εκατ., εκ των οποίων το 50% καλύπτεται από το κράτος και το υπόλοιπο από τις τοπικές Αρχές. Ο εξοπλισμός έχει καταγραφεί σε 62 σημεία, ενώ για την τριετία 2026–2028 προβλέπεται κονδύλι €500.000 για αναβάθμιση και αντικατάσταση πύργων. Την τελευταία πενταετία, οι ναυαγοσώστες χρειάστηκε να παρέμβουν σε 471 περιστατικά, εκ των οποίων 48 είχαν θανατηφόρα κατάληξη, αν και σε αρκετές περιπτώσεις οι αιτίες ήταν παθολογικές. Πάντως, παρά τα στοιχεία που διέθεσε στη Βουλή το ΥΠΕΣ, εντούτοις δεν υπάρχουν διαδικτυακά, καθώς η τελευταία επικαιροποίηση στην ιστοσελίδα του αρμόδιου υπουργείου έγινε το 2023, με αποτέλσμα να μην υπάρχει σωστή ενημέρωση ποιοι πύργοι λειτουργούν, ποιες παραλίες είναι επικίνδυνες και ποια είναι τα ωράρια των ναυαγοσωστών.
