Από την πρώτη στιγμή αποκαλύφθηκαν οι προθέσεις της κυβέρνησης Χριστοδουλίδη όσον αφορά την προωθούμενη μεταρρύθμιση στην Ελεγκτική Υπηρεσία. Όπως επιβεβαιώθηκε από το πρώτο νομοσχέδιο που κατέθεσε στη Νομική Υπηρεσία ο υπουργός Δικαιοσύνης, Μάριος Χαρτσιώτης, στόχος της μεταρρύθμισης ήταν να τεθεί υπό έλεγχο και εποπτεία ο Γενικός Ελεγκτής μέσω της ίδρυσης ενός Ελεγκτικού Συμβουλίου, τα μέλη του οποίου θα διορίζονται από τους εκάστοτε κυβερνώντες, δηλαδή από τους ελεγχόμενους.
Όταν υποδείχθηκε στον κ. Χαρτσιώτη από τη Νομική Υπηρεσία ότι το επίμαχο νομοσχέδιο είναι άκρως αντισυνταγματικό, καθώς πλήττεται η ανεξαρτησία του Γενικού Ελεγκτή και μετατρέπεται σε υποχείριο του Ελεγκτικού Συμβουλίου, τροποποιήθηκε το νομοσχέδιο αφαιρώντας λέξεις και προτάσεις που παρέπεμπαν σε ευθεία παρέμβαση στα καθήκοντα και στις αρμοδιότητες του Γενικού Ελεγκτή. Συγκεκριμένα, η εκπρόσωπος της Νομικής Υπηρεσίας, εισαγγελέας Δέσποινα Κυπριανού, αναφέρθηκε χθες στη Βουλή στο αρχικό νομοσχέδιο του Υπουργείου Δικαιοσύνης, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι υφάρπαζε εξουσίες από τον Γενικό Ελεγκτή.
Αφού ωραιοποιήθηκε το αρχικό κείμενο του νομοσχεδίου για να μην παραπέμπει σε παρέμβαση στο έργο του Γενικού Ελεγκτή, κατατέθηκε τελικά στη Βουλή. Ωστόσο, οι αντιδράσεις δεν άργησαν να έρθουν. Ο Γενικός Ελεγκτής, Ανδρέας Παπακωνσταντίνου, κατήγγειλε χθες ενώπιον της κοινοβουλευτικής Επιτροπής Νομικών ότι η κυβέρνηση Χριστοδουλίδη επιδιώκει να επιβάλει έναν «big brother» στην Ελεγκτική Υπηρεσία. Και όχι τυχαία: πρόκειται για τη μοναδική ανεξάρτητη υπηρεσία που αποκαλύπτει και καταγγέλλει τα κακώς κείμενα των εκάστοτε κυβερνώντων. Για αυτό και επιχειρείται ο έλεγχός της. «Ο συντάκτης του νομοσχεδίου είτε δεν κατανοεί πώς λειτουργεί στην πράξη η Ελεγκτική Υπηρεσία είτε εξυπηρετεί σκοπιμότητες», υπέδειξε χαρακτηριστικά ο κ. Παπακωνσταντίνου.
Θα δίνουν συμβουλές;
Μάταια ο κ. Χαρτσιώτης προσπαθούσε να πείσει τους βουλευτές για τις αγνές προθέσεις πίσω από τη σύσταση του Ελεγκτικού Συμβουλίου. Υποστήριξε ότι ο ρόλος του Συμβουλίου θα είναι καθαρά συμβουλευτικός και υποστηρικτικός προς το έργο του Γενικού Ελεγκτή με σκοπό να τον καθοδηγεί! Εύλογα, όμως, οι βουλευτές διερωτήθηκαν: Θα πληρώνουμε τρεις υψηλόβαθμους αξιωματούχους -με μηνιαίο μισθό που εκτιμάται στις €5.000- απλώς και μόνο για να συμβουλεύουν τον Γενικό Ελεγκτή;
Σύμφωνα με το νομοσχέδιο, τα δύο από τα τρία μέλη του Ελεγκτικού Συμβουλίου θα είναι ελεγκτές ή λογιστές, ενώ το τρίτο μέλος θα είναι νομικός. Και τα τρία μέλη θα διορίζονται από το Υπουργικό Συμβούλιο για μία και μόνο πενταετή θητεία πλήρους απασχόλησης.
Το Ελεγκτικό Συμβούλιο
Με βάση το αναθεωρημένο νομοσχέδιο που κατατέθηκε στη Βουλή από το Υπουργείο Δικαιοσύνης, το Ελεγκτικό Συμβούλιο θα έχει τη δυνατότητα να εποπτεύει όχι μόνο τον Γενικό Ελεγκτή αλλά και τις εκθέσεις του. Τα μέλη του Συμβουλίου θα μπορούν να εξετάζουν και κατά συνέπεια να αμφισβητούν τα ευρήματα του Γενικού Ελεγκτή. Μεταξύ άλλων, το Ελεγκτικό Συμβούλιο θα διαθέτει τις εξής αρμοδιότητες:
Υποβολή σχεδίων και μέτρων στον Γενικό Ελεγκτή προς έγκριση, τα οποία, κατά την κρίση του Συμβουλίου, είναι αναγκαία για την υλοποίηση του ετήσιου προγράμματος και της πολιτικής της Ελεγκτικής Υπηρεσίας.
Παρακολούθηση της υλοποίησης του ετήσιου προγράμματος της Ελεγκτικής Υπηρεσίας για σκοπούς υποβολής σχετικών εισηγήσεων.
Υποβολή εισηγήσεων για την ετοιμασία ενδιάμεσων εκθέσεων.
Εξέταση του προσχεδίου ενδιάμεσης ή ετήσιας έκθεσης του Γενικού Ελεγκτή και διατύπωση εισηγήσεων επ’ αυτών.
Αίτηση παροχής εγγράφων και στοιχείων από τον Γενικό Ελεγκτή για σκοπούς άσκησης των αρμοδιοτήτων του Συμβουλίου.
Κατάρτιση ετήσιου απολογισμού σχετικά με την άσκηση των αρμοδιοτήτων του Συμβουλίου.
Ενημέρωση του Γενικού Ελεγκτή για τα θέματα που τίθενται ενώπιον του Συμβουλίου. Ο Γενικός Ελεγκτής δύναται να παρίσταται στις συνεδρίες, χωρίς δικαίωμα ψήφου. Οι αποφάσεις του Ελεγκτικού Συμβουλίου θα λαμβάνονται με απλή πλειοψηφία των παρόντων μελών.
Παραπλανεί ο υπουργός...
Παρουσιάζοντας το νομοσχέδιο, ο υπουργός Δικαιοσύνης υποστήριξε ότι οι περισσότερες χώρες έχουν υιοθετήσει το μοντέλο του Ελεγκτικού Συμβουλίου. Πρόκειται για παραπλανητική αναφορά, κατήγγειλε ο Γενικός Ελεγκτής, υποδεικνύοντας ότι το Ελεγκτικό Συμβούλιο που λειτουργεί σε άλλες χώρες δεν έχει καμία απολύτως σχέση με εκείνο που προτείνει το Υπουργείο Δικαιοσύνης, ειδικά ως προς τις αρμοδιότητές του.
Σύμφωνα με τον κ. Παπακωνσταντίνου, επιχειρείται η δημιουργία μίας Ελεγκτικής Υπηρεσίας στην οποία, αντί να αποφασίζουν ο Γενικός Ελεγκτής και ο Βοηθός Γενικός Ελεγκτής, θα αποφασίζει ένα Συμβούλιο τα μέλη του οποίου θα διορίζονται από το Υπουργικό Συμβούλιο και θα καθορίζουν την πορεία της Υπηρεσίας. «Δεν υπάρχει στον κόσμο τέτοιο σύστημα», τόνισε χαρακτηριστικά ο Γενικός Ελεγκτής.
Ο κ. Παπακωνσταντίνου διερωτήθηκε πώς θα παρακολουθούν τα μέλη του Ελεγκτικού Συμβουλίου το ετήσιο πρόγραμμα της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, τη στιγμή που το πρόγραμμα αυτό συνεχώς διαφοροποιείται. «Άρα, τι ακριβώς θα παρακολουθείται;», ρώτησε, χωρίς όμως να λάβει απάντηση από τον υπουργό. Ο Γενικός Ελεγκτής έθεσε και ένα δεύτερο, καίριο ερώτημα: σε ποια άλλη ανεξάρτητη υπηρεσία προβλέπεται θεσμοθετημένη παρακολούθηση των ενεργειών της; «Αν το θεωρούμε σωστό, τότε ας το εφαρμόσουμε σε όλες τις ανεξάρτητες υπηρεσίες (σ.σ. Νομική Υπηρεσία) και όχι αποκλειστικά στην Ελεγκτική Υπηρεσία», υπογράμμισε, προειδοποιώντας παράλληλα πως «με αυτές τις πατέντες θα καταντήσουμε περίγελος». Κλείνοντας, ο κ. Παπακωνσταντίνου σημείωσε: «Η διαφωνία μας με το Ελεγκτικό Συμβούλιο, όπως παρουσιάζεται μέσα από την πρόταση του υπουργού, είναι ξεκάθαρη και κατηγορηματική. Θέση μας είναι ότι το νομοσχέδιο είναι αντισυνταγματικό».
Πρόκειται για μεθοδεύσεις
Η Ελεγκτική Υπηρεσία αποτελεί σήμερα έναν από τους ελάχιστους θεσμούς που λειτουργεί με ανεξαρτησία και πραγματική προσήλωση στη διαφάνεια και στη χρηστή διοίκηση. Αντί η Πολιτεία να ενισχύει και να θωρακίζει τον ρόλο του Γενικού Ελεγκτή προχωρεί σε μεθοδεύσεις που ανοίγουν τον δρόμο για πολιτικό έλεγχο και εξουδετέρωση της αποστολής του θεσμού, κατήγγειλε χθες με ανακοίνωσή του το Κίνημα Οικολόγων. Επισημαίνοντας, παράλληλα, πως, με το επίμαχο νομοσχέδιο, οι κυβερνώντες επιδιώκουν να αποδυναμώσουν τον ανεξάρτητο ρόλο της Ελεγκτικής Υπηρεσίας και, σταδιακά, να τη μετατρέψουν σε όργανο εξυπηρέτησης κομματικών συμφερόντων.
Ο βουλευτής του ΔΗΣΥ Νίκος Γεωργίου δήλωσε ότι η δημιουργία Ελεγκτικού Συμβουλίου οδηγεί σε καθεστώς διαρχίας, και εισηγήθηκε αντί της ίδρυσης Ελεγκτικού Συμβουλίου την ενίσχυση των μηχανισμών εσωτερικού ελέγχου της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, καθώς και τον διορισμό νομικών συμβούλων με στόχο την πρόληψη διαρροών και την αποφυγή στοχοποίησης προσώπων.
Ο βουλευτής του ΑΚΕΛ Άριστος Δαμιανού παρατήρησε ότι το επίμαχο νομοσχέδιο δεν διασφαλίζει την αντικειμενική αμεροληψία, και υπογράμμισε πως τα μέλη των ανεξάρτητων Αρχών, συμπεριλαμβανομένου και του Ελεγκτικού Συμβουλίου, δεν θα πρέπει να είναι πολιτικά πρόσωπα. Ως παράδειγμα προς αποφυγήν, ανέφερε την απόφαση του Νίκου Αναστασιάδη να διορίσει δύο υπουργούς του ως επικεφαλής της Νομικής Υπηρεσίας.
«Είναι αλήθεια ότι δεν έχω πειστεί ούτε εγώ για τον διορισμό του Ελεγκτικού Συμβουλίου, όπως το εισηγείται το νομοσχέδιο», δήλωσε ο πρόεδρος της Επιτροπής Νομικών, Νίκος Τορναρίτης. Πρότεινε όπως το μεταρρυθμιστικό νομοσχέδιο ψηφιστεί ως έχει, με εξαίρεση την πρόνοια για την ίδρυση Ελεγκτικού Συμβουλίου.
Ανησυχίες για τον ρόλο που θα διαδραματίζει το Ελεγκτικό Συμβούλιο εξέφρασαν επίσης οι εκπρόσωποι του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου και του Συνδέσμου Εγκεκριμένων Λογιστών.
Συμφώνησαν σε οκταετή θητεία
Για τους άλλους δύο βασικούς πυλώνες του μεταρρυθμιστικού νομοσχεδίου υπάρχει ομοφωνία. Συγκεκριμένα, όλα τα κόμματα, όπως και ο Γενικός Ελεγκτής, συμφωνούν στην οικονομική ανεξαρτησία της Ελεγκτικής Υπηρεσίας και στην καθιέρωση οκταετούς θητείας για το αξίωμα του Γενικού και του Βοηθού Γενικού Ελεγκτή, χωρίς δυνατότητα επαναδιορισμού.
Ο νυν Γενικός Ελεγκτής και ο Βοηθός Γενικός Ελεγκτής θα συνεχίσουν να κατέχουν τα αξιώματά τους με βάση τους όρους διορισμού τους, δηλαδή έως την αφυπηρέτησή τους στην ηλικία των 65 ετών.
