Τις υλοποιήσεις που θα αφορούν εντός του 2026 την κατεστραμμένη και συνοδευόμενη από οσμή σκανδάλου Ολοκληρωμένη Εγκατάσταση Διαχείρισης Αποβλήτων (ΟΕΔΑ) Πεντακώμου γνωστοποίησε τη Δευτέρα στη Βουλή η υπουργός Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, Μαρία Παναγιώτου. Ενημερώνοντας για τον προϋπολογισμό του Υπουργείου, είπε ότι εντός του πρώτου τριμήνου του 2026 αναμένεται να υπογραφεί η μελέτη βιωσιμότητας για τη διαχείριση αποβλήτων στην Κύπρο μέσα από ένα ολοκληρωμένο δίκτυο υποδομών. Η μελέτη αυτή, σημείωσε, θα ορίσει τη μορφή της πλήρους αναβάθμισης τόσο της ΟΕΔΑ Πεντακώμου όσο και της ΟΕΔΑ Κόσιης. «Εντός του 2026 θα έχουμε και τους νέους ανάδοχους και για το ενδιάμεσο στάδιο αναβάθμισης των υφιστάμενων υποδομών», τόνισε.
Το θέμα των ποινικών και πειθαρχικών διώξεων
Τα πιο πάνω αφορούν την πτυχή των προσπαθειών επαναλειτουργίας της ΟΕΔΑ Πεντακώμου με ορίζοντα παράδοσης του έργου το 2029, διότι, σύμφωνα με πληροφορίες, σήμερα τα μηχανήματα δεν λειτουργούν, με αποτέλεσμα να γίνεται 100% ταφή σκουπιδιών, κατά παράβαση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας. Ωστόσο εκείνο που δεν έχει ξεκαθαριστεί ακόμα είναι εάν θα ασκηθούν ποινικές διώξεις για αυτήν την εικόνα, μετά από εξέταση πορίσματος έρευνας 200 περίπου σελίδων, το οποίο βρίσκεται στη Νομική Υπηρεσία από τον Νοέμβριο του 2023. Τη διέταξε ο πρώην υπουργός Γεωργίας, Κώστας Καδής, και διήρκησε από τον Νοέμβριο του 2019 μέχρι τον Φεβρουάριο του 2023. Την ίδια ώρα εκκρεμούν και οι αποφάσεις του Υπουργείου Γεωργίας, για το αν πρέπει να υπάρξουν διοικητικές κυρώσεις.
Η μονάδα άρχισε να λειτουργεί τον Νοέμβριο του 2017. Το έργο κόστισε περίπου 42 εκατομμύρια ευρώ. Αν και συμπεριλήφθηκα κονδύλια από την ΕΕ, με τον όρο ότι αυτά θα αξιοποιούνταν για δημιουργία καυσίμου (SRF), από τα αρχικά στάδια της λειτουργίας της άρχισε να γίνεται παράνομη απόρριψη του μεγαλύτερου μέρους των αποβλήτων. Τα μηχανήματα καθημερινά καταστρέφονταν, μέχρι που έφτασαν στη σημερινή εικόνα, η οποία, σύμφωνα με πληροφορίες, απαιτεί 100% ταφή των αποβλήτων. Από το 2013, που προκηρύχθηκε ο διαγωνισμός για τη δημιουργία της μονάδας, μέχρι και τα μέσα του 2017, η αρμοδιότητα για αυτήν ανήκε στο Υπουργείο Εσωτερικών. Στη συνέχεια πέρασε στο Υπουργείο Γεωργίας.
Μετά από την παράδοση της Έκθεσης στο Υπουργείο Γεωργίας τον Φεβρουάριο του 2023, η κυβέρνηση προχώρησε στη διακοπή του συμβολαίου με την ανάδοχο εταιρεία και από τον Δεκέμβριο του 2023 ανέλαβε τη διαχείριση της Μονάδας το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων. Το αποτέλεσμα ήταν η Κυπριακή Δημοκρατία και η εταιρεία να βρεθούν σε δικαστική διαμάχη, μετά από διαδικασίες που κίνησε η δεύτερη.
Διαβάστε επίσης:
- Το «σκάνδαλο» της ΟΕΔΑ Πεντακώμου: Επιστολή – καταγγελία της Οικολογικής Κίνησης στην υπουργό Περιβάλλοντος
- Ο τέως Ανάδοχος τής ΟΕΔΑ Πεντακώμου κάνει λόγο για «συγκάλυψη βαρύτατων ευθυνών»
- Καιγόμαστε από τα σκουπίδια μας - Δημόσιοι κίνδυνοι ΧΥΤΑ, ΧΥΤΥ, ΧΑΔΑ και ΟΕΔΑ
Η σημερινή εικόνα
Την άσχημη κατάσταση στην οποία βρίσκονται σήμερα τα μηχανήματα της Μονάδας επιβεβαίωσε σε δημόσιες δηλώσεις της στης 22 Ιουλίου 2024 η σημερινή υπουργός Γεωργίας, Μαρία Παναγιώτου. «Το ΤΑΥ παρέλαβε γενικώς μια πολύ δυσάρεστη κατάσταση, αναγκαζόμενο ουσιαστικά να παραλάβει μια μονάδα που θέλει πάρα πολλή βελτίωση. Πολλά μηχανήματα βρίσκονταν και βρίσκονται σε κακή κατάσταση. Εργαζόμαστε με το ΤΑΥ με αφοσίωση η ομάδα εκεί, για να μπορέσει με το προσωπικό που βρίσκεται εκεί να διορθώσει αυτή την πολύ άσχημη κατάσταση, την οποία έχουμε παραλάβει αλλά δεν τίθεται θέμα αδιαφορίας», είπε στην τηλεοπτική ενημερωτική εκπομπή «Άλφα Ενημέρωση».
Στο μεταξύ περιβαλλοντικές οργανώσεις άρχισαν να καταγγέλλουν την απόρριψη χιλιάδων τόνων ανεπεξέργαστων αστικών, ιατρικών, μέχρι και επικίνδυνων αποβλήτων, τονίζοντας ότι οι κοινότητες που ζουν γύρω από τη Μονάδα στο Πεντάκωμο βρίσκουν την κατάσταση αφόρητη, προσθέτοντας ότι οι τόνοι αποβλήτων παραμένουν κάτω από τον καυτό ήλιο, με αποτέλεσμα να μυρίζουν αφόρητα. Εξηγούσαν ότι τα σκουπίδια ρίχνονται έξω από την υποδοχή της μονάδας από τα απορριματοφόρα των Δήμων και Συμπλεγμάτων Κοινοτήτων της επαρχίας Λεμεσού, φορτώνονται ακολούθως σε άλλα οχήματα και μετά θάβονται στο ΧΥΤΥ, κατά παράβαση των νόμων του κράτους και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Τα πλάνα για την ορθή λειτουργία
Τον Δεκέμβριο του 2024, σε συνεδρίαση της Επιτροπής Περιβάλλοντος της Βουλής, η υπουργός Γεωργίας παρουσίασε τα χρονοδιαγράμματα για την ορθή λειτουργία των μονάδων ΟΕΔΑ Πεντακώμου και Κόσιης. Σημείωσε ότι η κατασκευή των έργων στις μονάδες ΟΕΔΑ είχε προγραμματιστεί να ξεκινήσει το πρώτο τρίμηνο του 2028 και ότι η νέα προσέγγιση στις μονάδες Κόσιης και Πεντακώμου θα παραδοθεί το 2029. Για την πρώτη περίπτωση μίλησε για ανάγκη διόρθωσης του εξοπλισμού και για τη δεύτερη για αναβαθμίσεις στον χώρο. Ακριβώς λόγω του μακροπρόθεσμου πλάνου, όπως είπε η κ. Παναγιώτου, κρίθηκε απαραίτητο να συμπεριληφθούν στο Σχέδιο και μεσοπρόθεσμες δράσεις, ώστε να αποσυμφορηθεί η κατάσταση στις μονάδες ΟΕΔΑ.
Η κα Παναγιώτου εξήγησε ότι για τον καταρτισμό του Σχεδίου το Υπουργείου συνεργάστηκε με τους JASPERS (Joint Assistants to Support Projects in European Regions) και κατόπιν δικής τους συμβουλής κρίθηκε αναγκαία η μελέτη σκοπιμότητας, για να φανεί ο βαθμός ανταπόκρισης των υφιστάμενων υποδομών, οι ανάγκες κατασκευής νέων υποδομών, αλλά και ποια θα είναι η ενεργειακή αξιοποίηση υπολειμμάτων μετά την επεξεργασία των αποβλήτων.
Στην ίδια συνεδρίαση η υπουργός ανέφερε ότι από τις 19 Δεκεμβρίου 2023, όταν ανέλαβε το ΤΑΥ, χρειάστηκε να γίνουν 90 συμβάσεις για να μπορέσει να λειτουργήσει η ΟΕΔΑ Πεντακώμου, με κόστος 1,2 εκ. ευρώ.
