Η πτώση της λιανικής τιμής του ελαιολάδου, μετά από την τεράστια αύξηση που είδαν οι καταναλωτές τα τελευταία χρόνια, οφείλεται ως επί το πλείστον στις εισαγωγές. Ο κυπριακός ελαιώνας, δυστυχώς, συνεχίζει να δέχεται βαρύ πλήγμα από την ξηρασία και τους δραστικούς περιορισμούς στην άρδευση, όπως κι όλος ο πρωτογενής τομέας. Η φετινή παραγωγή ελαιολάδου, σύμφωνα με τους ανθρώπους που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή, αγγίζει μόλις το 20% μιας κανονικής χρονιάς.
Οι γεωργοί κάνουν λόγο για τη χειρότερη σοδειά των τελευταίων ετών και μάλιστα σε ορισμένες περιοχές χαρακτηρίζεται ως η χειρότερη της τελευταίας δεκαετίας.
Δέντρα σε σοκ
Την εικόνα στα χωράφια περιγράφει ο γ.γ. του Παναγροτικού Συνδέσμου Κύπρου, Τάσος Γιαπάνης: «Λόγω της ανομβρίας έχουν επηρεαστεί όλες οι δενδρώδεις καλλιέργειες. Για πρώτη φορά είδαμε ελιές να ρίχνουν φύλλα από το σοκ της ξηρασίας, τόσο στις γραμμικές φυτεύσεις όσο και στα παραδοσιακά κυπριακά δέντρα».
Μιλώντας στον «Π», έπειτα από περιοδεία που πραγματοποίησε σε χωράφια με ελαιώνες στην επαρχία Λάρνακας- σε περιοχές όπως Τερσεφάνου, Δρομολαξιά, Αγγλισίδες, Περβόλια- διαπίστωσε συνομιλώντας και με τους παραγωγούς ότι η φετινή παραγωγή «έπεσε στο ένα πέμπτο».
Eξήγησε ότι ένα δεκάριο γραμμικής δεντροφύτευσης ελιάς χρειάζεται περίπου 400 κυβικά μέτρα νερού. Όπως είπε, «αυτό σταδιακά μειώθηκε στα 300 και φέτος δόθηκαν μόλις 100. Με την ποσότητα των 100 κυβικών, απλώς κρατάς τα δέντρα ζωντανά. Δεν μπορείς να μιλάς για παραγωγή».
Οδεύουμε προς την καταστροφή
Στο ίδιο μήκος κύματος και οι δηλώσεις του ελαιοπαραγωγού και βιοκαλλιεργητή Πανίκου Ματσούκα, ο οποίος επιβεβαίωσε ότι οι ελαιώνες παρήγαγαν φέτος περίπου το 20% της περσινής ποσότητας.
«Το προηγούμενο έτος η πληρότητα στα φράγματα ήταν στο 25-30% και τον Γενάρη μας έδωσαν περίπου 100 τόνους νερού το δεκάριο. Τώρα, με το 11%, φοβάμαι πολύ ότι όσες βροχές και να πέσουν Δεκέμβρη και Γενάρη, δεν θα μας δώσουν τις ποσότητες που χρειάζονται για να ποτίσουμε εγκαίρως», σημείωσε, προσθέτοντας ότι «η επόμενη χρονιά θα είναι καταστροφική αν συνεχίσουμε έτσι».
Παράλληλα, ο κ. Ματσούκας χαρακτήρισε αδικαιολόγητο το γεγονός ότι η ανακοίνωση των ποσοτήτων νερού γίνεται αργά μέσα στη χρονιά, τονίζοντας πως οι παραγωγοί δεν μπορούν να σχεδιάσουν τίποτα όταν μαθαίνουν τις ποσότητες νερού που θα πάρουν Φεβρουάριο ή Μάρτιο. Όπως είπε, αυτή η καθυστέρηση «τινάζει στον αέρα» την παραγωγή, αφού οι κρίσιμοι μήνες άρδευσης, που είναι ο Γενάρης και ο Φεβράρης, έχουν ήδη χαθεί.
Άλλες χώρες επανήλθαν
Τα στοιχεία του International Olive Council δείχνουν την κλίμακα του προβλήματος στην Κύπρο. Το 2022 η χώρα μας παρήγαγε 4.800 τόνους ελαιολάδου. Το 2023 η παραγωγή κατέρρευσε στους 2.800 τόνους, μια πτώση 41,6%. Για το 2024 η εκτίμηση ανέβηκε στους 3.800 τόνους, 21% χαμηλότερη από το 2022. Οι ποσότητες αυτές είναι πολύ πιο κάτω από την ετήσια παραγωγή ελαιολάδου, καθώς προ δεκαετίας κυμαινόταν στους 7.500 τόνους.
Στον διεθνή χάρτη των ελαιοπαραγωγών, η Κύπρος αντιστοιχεί στο 0,1% της παγκόσμιας παραγωγής. Η Ισπανία πέρσι παρήγαγε 854 χιλ. τόνους, η Ιταλία 328 χιλ., η Ελλάδα 175 χιλιάδες, η Τουρκία 215 χιλ. και η Κύπρος μόλις 2 χιλιάδες 800 τόνους.
Δεν μπορούμε να ανταγωνιστούμε
Ενώ, λοιπόν, η παραγωγή καταρρέει, οι καταναλωτές βλέπουν το ελαιόλαδο στα ράφια να είναι πιο φτηνό. Η διαφορά στη δυναμική είναι τέτοια, ώστε οι οποιεσδήποτε τοπικές αναταράξεις δεν επηρεάζουν τη διεθνή τιμή, αλλά επηρεάζουν καθοριστικά το εισόδημα του Κύπριου παραγωγού. Εξάλλου, η σταθεροποίηση των τιμών που παρατηρούμε αποδίδεται κυρίως στην ικανοποιητική παραγωγή στις υπόλοιπες χώρες της Μεσογείου, αλλά και στην υπερπαραγωγή ελαιολάδου από Τυνησία και Μαρόκο.
Όπως ανέφερε ο κ. Ματσούκας, «την τιμή δεν την καθορίζει ο παραγωγός. Ο έμπορος μπορεί να φέρει φθηνό λάδι από Ισπανία, Τυνησία, Μαρόκο, Ελλάδα. Πώς να το ανταγωνιστεί ο Κύπριος;»
Είναι για αυτό που, όπως μας λέει, σταμάτησε να πουλά σε εμπόρους και ελαιοτριβεία. «Κάνω δική μου εμφιάλωση. Πουλώ λιγότερο, αλλά σε καλύτερη τιμή. Είναι δύσκολο, αλλά είναι ο μόνος τρόπος», σημείωσε.
Στο 50% του 2021
Στο μεταξύ ο Δείκτης Τιμών Καταναλωτή για το ελαιόλαδο μειώθηκε τον Οκτώβριο 2025 κατά περίπου 30% σε σχέση με τον περσινό Οκτώβριο. Παρ’ όλα αυτά, οι τιμές παραμένουν περίπου 50% υψηλότερες από το 2021. Η λιανική τιμή για το εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο κυμαίνεται σήμερα γύρω στα 7,5 ευρώ το λίτρο, από 9,5 ευρώ πέρσι, ενώ η τιμή παραγωγού βρίσκεται περίπου στα 5,5 ευρώ.
Ζητούν άμεση στήριξη
Οι αγρότες ζητούν επείγοντα μέτρα. Οι κυβερνητικές εξαγγελίες για το υδατικό, όπως αναφέρουν, παραπέμπουν σε μακροχρόνια έργα, με ορίζοντα 5 -10 ετών, ενώ το πρόβλημα είναι εντός και όχι προ των πυλών. Ο κ. Γιαπάνης τόνισε την ανάγκη για βραχυπρόθεσμες λύσεις, προτείνοντας μεταξύ άλλων τη μέθοδο σποράς νεφών. Προειδοποίησε ότι, χωρίς την απαραίτητη βούληση, «θα δούμε δέντρα να ξηραίνονται και παραγωγούς να εγκαταλείπουν το επάγγελμα».
