Του ανταποκριτή του «Π» στις Βρυξέλλες
Η πρόθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να ιδρύσει έναν νέο ευρωπαϊκό κόμβο πυρόσβεσης στην Κύπρο ανοίγει διάπλατα την πόρτα για την ανάπτυξη καλύτερης προετοιμασίας και αποτελεσματικότερων εργαλείων στην αποτροπή και αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών και άλλων φυσικών καταστροφών. Όπως επισημάνθηκε, η δημιουργία μίας τέτοιας βάσης δεν αφορά μόνο τη θωράκιση της Κύπρου αλλά και τη συνολική αναβάθμιση της πολιτικής της ΕΕ στην Ανατολική Μεσόγειο.
Όπως ανακοινώθηκε από την πρόεδρο της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ενώπιον της ολομέλειας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (10/09), η Επιτροπή δρομολογεί ένα φιλόδοξο σχέδιο που θα καταστήσει την Κύπρο στρατηγικό κόμβο επιχειρησιακής ετοιμότητας. Μέσα από τη δημιουργία του κόμβου, η ΕΕ επιχειρεί να εξελίξει τα δίκτυα συνεργασίας της και με τις γειτονικές μας χώρες.
Τι σημαίνει για την Κύπρο
Η εγκαθίδρυση ενός ευρωπαϊκού κόμβου πυρόσβεσης στο νησί μας δεν αποτελεί μόνο μία συμβολική πράξη ευρωπαϊκής αλληλεγγύης αλλά και μία πρακτική λύση στις πυρκαγιές, που κατά τα τελευταία χρόνια έχουν αυξηθεί προκαλώντας ανυπολόγιστες ζημιές και παίρνοντας μαζί τους ανθρώπινες ζωές.
Η δημιουργία του κόμβου σημαίνει ότι η Κύπρος θα έχει πιο άμεση πρόσβαση σε εξειδικευμένα μέσα και τεχνογνωσία, χωρίς να εξαρτάται αποκλειστικά από εθνικούς πόρους. Αυτό μεταφράζεται σε ταχύτερη επέμβαση κατά τη διάρκεια κρίσεων, καλύτερο συντονισμό των δυνάμεων πυρόσβεσης και μεγαλύτερη προστασία για τις κοινότητες που κάθε καλοκαίρι ζουν με τον φόβο της φωτιάς.
Πέραν της προφανούς αναγκαιότητας του κόμβου, εάν λάβει σάρκα και οστά, ενδέχεται να αποτελέσει βήμα αναβάθμισης του γεωστρατηγικού ρόλου της χώρας μας. Με τη Μέση Ανατολή να βρίσκεται σε διαρκή αστάθεια, η οποία δεν φαίνεται να επιλύεται στο άμεσο μέλλον, η Κύπρος μπορεί να αναδειχθεί ως γέφυρα ευρωπαϊκής αλληλεγγύης προς την ευρύτερη περιοχή.
Ενίσχυση συλλογικής ικανότητας
Σε αποκλειστικές δηλώσεις που παραχώρησε στον «Π», εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής εξήγησε ότι η πρόταση για δημιουργία του σταθμού «εξοπλίζει την Ευρώπη με τα απαραίτητα εργαλεία για να αντιμετωπίσει τις πρωτοφανείς και ολοένα εντεινόμενες πυρκαγιές». Όπως τόνισε, ο κόμβος στην Κύπρο δεν θα είναι ένα απομονωμένο εγχείρημα αλλά «θα ενισχύσει τη συλλογική μας ικανότητα (σ.σ. ως ΕΕ) και θα θέσει την Ευρώπη σε καλύτερη θέση για να βοηθά τόσο τα κράτη μέλη όσο και τους εταίρους στην περιοχή».
Σύμφωνα με τον ίδιο, ο σχεδιασμός βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη, ωστόσο παραμένουν ανοιχτά ορισμένα ζητήματα. Οι λεπτομέρειες για τη δομή και το εύρος του κόμβου «θα συζητηθούν μεταξύ των κρατών μελών», εξήγησε.
Ερωτηθείς εάν έχει υπάρξει ένα προσχέδιο καταρτισμού εξοπλισμού, προσωπικού ή προγραμμάτων για τον περιφερειακό κόμβο πυρόσβεσης, ο εκπρόσωπος απάντησε πως «αυτές οι πτυχές βρίσκονται ακόμη υπό συζήτηση». Επισήμανε πως ο κόμβος θα βασιστεί στην αλληλεγγύη που ήδη παρέχεται μέσω του Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας της ΕΕ και θα προσθέσει επιπλέον χωρητικότητα σε μία στρατηγική τοποθεσία.
Ιδιαίτερη έμφαση έδωσε και στη γεωστρατηγική σημασία του νησιού, το οποίο, όπως είπε, «λειτουργεί ως γέφυρα της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης στην Ανατολική Μεσόγειο». Στόχος, σύμφωνα με τον ίδιο, δεν είναι μόνο η προστασία των πολιτών της ΕΕ από τις φυσικές καταστροφές αλλά και η καλλιέργεια της ανθεκτικότητας, της προσαρμογής και της συνεργασίας με τις γειτονικές χώρες εταίρους, σε περίπτωση κρίσης.
Νωρίς για χρονοδιαγράμματα
Αναφορικά εάν υπάρχει κάποιο αναμενόμενο χρονοδιάγραμμα για τη δημιουργία και εφαρμογή του κόμβου, ο εκπρόσωπος της Κομισιόν ξεκαθάρισε ότι η εξαγγελία της προέδρου Φον ντερ Λάιεν αποτελεί την αφετηρία μίας διαδικασίας που θα απαιτήσει χρόνο. «Τώρα, ξεκινά η εργασία για τον καθορισμό των λεπτομερειών και την αναζήτηση της καλύτερης πορείας, συμπεριλαμβανομένων της χρηματοδότησης και της διακυβέρνησης. Είναι πολύ νωρίς για να δοθεί ένα συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα ή περισσότερες λεπτομέρειες».
Μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας
Ο Μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας υπάγεται στο ευρύτερο πλαίσιο της πολιτικής προστασίας της ΕΕ, ο οποίος ιδρύθηκε για να παρέχει άμεση βοήθεια μεταξύ των κρατών μελών σε περιπτώσεις φυσικών καταστροφών. Μέσα από αυτόν τον Μηχανισμό, έχουν ήδη σταλεί πυροσβεστικά αεροπλάνα, ομάδες διάσωσης και εξοπλισμός σε χώρες που το ζήτησαν.
Κεντρικό στοιχείο του Μηχανισμού αποτελεί η «δεξαμενή πολιτικής προστασίας», ένας προδεσμευμένος όγκος πόρων που τα κράτη μέλη διαθέτουν σε εθελοντική βάση, ώστε να μπορούν να χρησιμοποιηθούν άμεσα, εντός ή εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το 2019, η ΕΕ προχώρησε στη δημιουργία του αποθέματος rescEU, το οποίο ενίσχυσε ακόμη περισσότερο την επιχειρησιακή δυνατότητα του μηχανισμού. Το rescEU περιλαμβάνει στόλο πυροσβεστικών αεροσκαφών και ελικοπτέρων, αεροσκάφη ιατρικής εκκένωσης, κινητά νοσοκομεία και ιατρικές ομάδες έκτακτης ανάγκης, καθώς και αποθέματα ιατρικού εξοπλισμού και εργαστηριακών δυνατοτήτων. Παράλληλα, έχει αναπτυχθεί εξοπλισμός για την ανίχνευση και αντιμετώπιση χημικών, βιολογικών, ραδιολογικών και πυρηνικών απειλών, ενώ διατίθενται και προσωρινά καταφύγια, μέσα μεταφοράς και εφοδιαστικές υποδομές.
Ο Μηχανισμός δεν περιορίζεται μόνο στην επιχειρησιακή διάσταση αλλά συμβάλλει και στον συντονισμό δράσεων πρόληψης και ετοιμότητας που αναλαμβάνουν οι εθνικές Αρχές. Προωθεί την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών και την ενίσχυση της συνεργασίας, ούτως ώστε τα κράτη μέλη να είναι καλύτερα εξοπλισμένα μπροστά σε μελλοντικές απειλές.
Αναγνωρίζοντας την ανάγκη για ακόμα πιο αποτελεσματικά εργαλεία, το Συμβούλιο της ΕΕ προχώρησε τον Μάιο του 2021 στην έκδοση νέου κανονισμού για την ενίσχυση του Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας. Οι νέες διατάξεις προσφέρουν στην Ένωση πρόσθετες δυνατότητες παρέμβασης τόσο στο εσωτερικό όσο και εκτός των συνόρων της, ενισχύοντας περαιτέρω το απόθεμα rescEU.
Παράλληλα, τον Νοέμβριο του 2023, υιοθετήθηκε απόφαση που αφορά τη χρηματοδότηση πυροσβεστικών αεροσκαφών και ελικοπτέρων έως το τέλος του 2027, επιβεβαιώνοντας ότι η ΕΕ επενδύει στρατηγικά στη δημιουργία μίας μόνιμης και αξιόπιστης δύναμης αντιμετώπισης φυσικών καταστροφών.
Σημειώνεται ότι, πέραν των κρατών μελών της ΕΕ, στον Μηχανισμό συμμετέχουν ορισμένες τρίτες χώρες: Αλβανία, Βόρεια Μακεδονία, Βοσνία/Ερζεγοβίνη, Ισλανδία, Μαυροβούνιο, Μολδαβία, Νορβηγία, Ουκρανία, Σερβία και Τουρκία.
Περισσότερες από 770 φορές
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Κομισιόν, από το 2001, ο Μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει ενεργοποιηθεί περισσότερες από 770 φορές.
Κατά τα τελευταία χρόνια, ο Μηχανισμός βρέθηκε στην πρώτη γραμμή, όπως για παράδειγμα με τον πόλεμο που εξαπέλυσε η Ρωσία κατά της Ουκρανίας αλλά και με τη συνεχιζόμενη αστάθεια στη Μέση Ανατολή, μέχρι τις φονικές δασικές πυρκαγιές και πλημμύρες που έπληξαν πολλές ευρωπαϊκές χώρες.
Εξίσου καθοριστική ήταν η συνδρομή του Μηχανισμού σε φυσικές καταστροφές εκτός των ευρωπαϊκών συνόρων, με κύριο παράδειγμα τον σεισμό στην Τουρκία και τη Συρία το 2023, όπου εστάλησαν ιατρικές και διασωστικές ομάδες.
Παράλληλα, το 2021, όταν ανήλθαν στην εξουσία οι Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν, ο Μηχανισμός ενεργοποιήθηκε για τον επαναπατρισμό των Ευρωπαίων πολιτών, καθώς βρίσκονταν σε άμεσο κίνδυνο.
