Κατά τη διάρκεια της τρέχουσας εβδομάδας διεξήχθησαν στις Βρυξέλλες διάφορες εκδηλώσεις, εντός και εκτός θεσμικών οργάνων. Η ομιλία, όμως, που έλαβε τα περισσότερα φώτα ήταν αυτή του Μάριο Ντράγκι. Ο πρώην Πρωθυπουργός της Ιταλίας, μιλώντας σε συνέδριο της Κομισιόν σχετικά με το μέλλον της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας, επέκρινε τον αργό ρυθμό με τον οποίο η Ευρωπαϊκή Ένωση εφαρμόζει τις συστάσεις της έκθεσής του, η οποία δημοσιεύθηκε πριν από έναν χρόνο. Μία έκθεση που σύμφωνα με την Κομισιόν αποτελεί την πυξίδα ανταγωνιστικότητας της ΕΕ, καθώς το 90% της ομότιτλης έκθεσης της Ένωσης «εμπνέονται άμεσα από τις πιο πιεστικές συστάσεις του Ντράγκι». Σημειώνεται ότι, πάνω από 1 τρισεκατομμύριο ευρώ έχουν κινητοποιηθεί στους τομείς της καινοτομίας, των καθαρών τεχνολογιών και της ασφάλειας.
Στη μέγγενη Κίνας-ΗΠΑ
Από την εκτενή ομιλία του Μάριο Ντράγκι μπορούμε να βγάλουμε το συμπέρασμα πως η ΕΕ βρίσκεται ανάμεσα στη μέγγενη της Κίνας και των ΗΠΑ. Όπως τόνισε, «η εξάρτηση από τις ΗΠΑ στον τομέα της άμυνας είναι ένας από τους λόγους που έπρεπε να αποδεχτούμε μια εμπορική συμφωνία σε μεγάλο βαθμό με αμερικανικούς όρους. Η εξάρτηση από τα αναγκαία υλικά της Κίνας έχει περιορίσει την ικανότητά μας να αποτρέψουμε την υπερβάλλουσα παραγωγική ικανότητά της από το να κατακλύσει την Ευρώπη».
Σύμφωνα με τον Ιταλό οικονομολόγο και πρώην πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, η ΕΕ πρέπει να βασιστεί σε τρεις προτεραιότητες για να πετύχει την πλήρη αυτονομία της και για να αναπτύξει περαιτέρω την οικονομία της. Πιο συγκεκριμένα, ανέφερε πως η ΕΕ πρέπει να κλείσει το χάσμα της καινοτομίας στις προηγμένες τεχνολογίες, να χαράξει μία πορεία απαλλαγής από τον άνθρακα και να ενισχύσει την οικονομική ασφάλεια.
Από την πλευρά της Κομισιόν μίλησε η ίδια η πρόεδρός της, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η οποία τόνισε τα επιτεύγματα της ΕΕ, όπως τη μείωση της γραφειοκρατίας και την ανάπτυξη της Τεχνητής Νοημοσύνης, καλώντας τα κράτη μέλη και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να επιταχύνουν τον ρυθμό εφαρμογής των σχετικών εκθέσεων. Η πρόεδρος της Κομισιόν υπογράμμισε ότι η στρατηγική για την επόμενη πενταετία περιλαμβάνει μέτρα για την ενίσχυση της εσωτερικής αγοράς, επενδύσεις σε καθαρές τεχνολογίες και προσπάθειες για να μειωθεί το ενεργειακό κόστος.
Να μην γίνει η Ευρώπη ένα «ανοικτό μουσείο»
Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και η εκδήλωση του Euronews «Europe at a Turning Point – Invest, Innovate, Lead» («Η Ευρώπη σε ένα Σημείο Καμπής – Επένδυση, Καινοτομία, Ηγεσία»), στην οποία έλαβε μέρος και ο «Π». Η συζήτηση επικεντρώθηκε στην ανάγκη επιτάχυνσης της οικονομικής ανάπτυξης και της καινοτομίας, με έμφαση στη μείωση της γραφειοκρατίας, την περιφερειακή ανάπτυξη και την αντιμετώπιση της έλλειψης δεξιοτήτων.
Οι τέσσερις ομιλητές προειδοποίησαν ότι χωρίς αποφασιστικές κινήσεις, η Ευρώπη κινδυνεύει να μείνει πίσω, όχι μόνο σε σχέση με τις ΗΠΑ και την Κίνα, αλλά και σε σχέση με αναδυόμενες οικονομίες όπως η Ινδία.
Μεταξύ των πολλών ιδεών που κατατέθηκαν κατά τη διάρκεια της συζήτησης, ο Έλληνας διευθυντής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Καινοτομίας Πολιτικής (EPIC), δρ Αντώνιος Νέστορας, τόνισε πως για να ανταγωνιστεί η Ευρώπη τα αμερικανικά πανεπιστήμια και κατ’ επέκταση τις ΗΠΑ στον τομέα της έρευνας, η ΕΕ μπορεί να χρηματοδοτήσει θέσεις ερευνητών και ακαδημαϊκών οι οποίοι να κινούνται ελεύθερα μεταξύ των κρατών μελών. Πρόσθεσε πως το μέλλον γράφεται τη στιγμή που μιλάμε και «είτε θα σχεδιάσουμε το μέλλον εδώ, είτε θα αποδεχθούμε ό,τι θα γραφτεί στις ΗΠΑ και στην Κίνα, με την Ευρώπη να γίνεται ένα ανοιχτό μουσείο του παρελθόντος».
Από την πλευρά του, ο πρόεδρος της Philip Morris στην Ευρώπη, Μάσιμο Αντολίνα, αναφέρθηκε στην πολυδιάστατη οικονομική πολιτική της εταιρείας, σημειώνοντας παράλληλα πως πρέπει να μειωθεί η γραφειοκρατία από την Κομισιόν, ούτως ώστε να καταστεί «άνεμος στα πανιά» της ευρωπαϊκής οικονομίας. Επισήμανε ότι, κατά την τελευταία πενταετία η Philip Morris έχει επενδύσει 289 δισεκατομμύρια ευρώ στην ευρωπαϊκή οικονομία στοχεύοντας στην περαιτέρω ανάπτυξη της καινοτομίας.
Η συνιδρύτρια της CleanTech για την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, Σουζάνα Καρπ, επικεντρώθηκε στην περιφερειακή πολιτική, επισημαίνοντας σημαντικές αδυναμίες στη στρατηγική των Βρυξελλών. Σύμφωνα με την Καρπ, μόλις το 9% των δανείων της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων τα τελευταία χρόνια έχει διοχετευθεί σε χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, παρά το γεγονός ότι η οικονομία τους παρουσίασε ρυθμούς ανάπτυξης της τάξης του 3%. Η ίδια υποστήριξε ότι, η προσέγγιση αυτή υπονομεύει τις δυνατότητες σύγκλισης και ανάπτυξης της περιοχής, αφήνοντας σημαντικό περιθώριο βελτίωσης στις επενδυτικές πολιτικές της ΕΕ.
Η στατιστική πλευρά
Πολλοί μπορεί να είναι οι δείκτες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να εξαχθούν ποιοτικά συμπεράσματα, σχετικά με τη σύγκριση της οικονομικής ανάπτυξης και της καινοτομίας μεταξύ της ΕΕ, της Κίνας και των ΗΠΑ. Ένας από αυτούς είναι η αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ, όπου σύμφωνα με τα τελευταία δεδομένα του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (04/25) στην Κίνα ανέρχεται στο 4%, στις ΗΠΑ 1,8%, ενώ στην ΕΕ μόλις 1,2%.
Όσον αφορά τους τομείς της Έρευνας και Ανάπτυξης, σύμφωνα με τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης, οι σχετικές δαπάνες της ΕΕ σε σχέση με το ΑΕΠ ανήλθαν στο 2,1% (2023). Οι ΗΠΑ και η Κίνα καταγράφουν 3,45% και 2,6% αντίστοιχα για το ίδιο έτος.
Για την ποιότητα ζωής και την ανθρώπινη ανάπτυξη, το Πρόγραμμα Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών (UNDP) καταρτίζει τον Δείκτη Ανθρώπινης Ανάπτυξης (HDI), όπου για το έτος 2023 στις ΗΠΑ ήταν 0,938, στην ΕΕ 0,915 και στην Κίνα 0,797, με ανώτατο τη μονάδα. Με άλλα λόγια, οι δείκτες ποιότητας ζωής εξακολουθούν να ευνοούν τις ευρωπαϊκές χώρες και τις ΗΠΑ έναντι της Κίνας, παρά τις βελτιώσεις που έχει προβεί η ασιατική χώρα κατά τα τελευταία χρόνια.
Αυτό, όμως, που κάνει την Ευρώπη να ξεχωρίζει συγκριτικά με τις άλλες δύο δυνάμεις, είναι η εμβάθυνσή της στην κοινωνική πολιτική.
Το ευρωπαϊκό κράτος πρόνοιας
Αν και τις τελευταίες δύο δεκαετίες βλέπουμε το κράτος πρόνοιας σε ορισμένα κράτη της ΕΕ να πιέζεται, λόγω δημοσιονομικών περιορισμών και μέτρων λιτότητας, η ευρωπαϊκή «διαφορά» βρίσκεται στην πολιτική βαρύτητα που δίνεται στην κοινωνική προστασία.
Η Ευρώπη μπορεί να «χάνει» σε γρήγορους ρυθμούς ανάπτυξης ή σε μερικούς δείκτες κλίμακας καινοτομίας, αλλά διατηρεί ένα ποιοτικό σύστημα μέσω της δημόσιας υγείας, των δημόσιων υπηρεσιών, των συλλογικών ρυθμίσεων, αλλά και των πράσινων πολιτικών που εφαρμόζει.
Η ΕΕ, με όλα τα ελαττώματα και τις ατέλειές της, προσφέρει κοινωνική προστασία και οφείλει να βρει τη χρυσή τομή της ανάπτυξης και της καινοτομίας, χωρίς να δημιουργήσει αστάθεια στους πολίτες της. Η Ευρώπη μπορεί να (ξανά) καταστεί το κέντρο της διανόησης, της κοινωνίας, του πολιτισμού και της οικονομίας, μέσα σε ένα σταθερό και ειρηνικό πλαίσιο.
