Από τον Απρίλιο του 2023, το Σουδάν ζει μία από τις πιο αιματηρές εσωτερικές συγκρούσεις της σύγχρονης Αφρικής.
Ο πόλεμος ανάμεσα στον στρατό (SAF) του στρατηγού Αμπντέλ Φατάχ αλ Μπουρχάν και στις Δυνάμεις Ταχείας Υποστήριξης (RSF) του Μοχάμεντ Χάμνταν Νταγκαλό, γνωστού ως Χεμεντί, έχει μετατρέψει τη χώρα σε ερείπια.
Το Χαρτούμ, κάποτε διοικητική καρδιά του αφρικανικού ισλαμικού κόσμου, είναι σήμερα πεδίο λυσσαλέων μαχών.
Περισσότεροι από 10 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν εκτοπιστεί, ενώ πάνω από 15.000 έχουν σκοτωθεί, σύμφωνα με τον ΟΗΕ. Η ανθρωπιστική κρίση έχει πάρει διαστάσεις γενοκτονίας, ιδιαίτερα στο Νταρφούρ, όπου επαναλαμβάνονται τα εγκλήματα της δεκαετίας του 2000. Οι RSF κατηγορούνται για εθνοκαθάρσεις, μαζικούς βιασμούς και επιθέσεις σε χωριά μη αραβικών φυλών.
Από τη δικτατορία στο χάος
Η ρίζα της κρίσης βρίσκεται στην πτώση του Ομάρ αλ Μπασίρ το 2019, έπειτα από 30 χρόνια αυταρχισμού. Το καθεστώς του κατέρρευσε μέσα από μαζικές διαδηλώσεις και πίεση του στρατού, που εμφανίστηκε ως «εγγυητής της μετάβασης».
Στην πράξη, όμως, οι στρατιωτικοί δεν παρέδωσαν ποτέ πραγματικά την εξουσία. Το μεταβατικό συμβούλιο που δημιουργήθηκε, σύντομα διχάστηκε ανάμεσα στον Μπουρχάν και τον Χεμεντί -δύο άνδρες που είχαν συμπράξει στην ασύμμετρη βία του Νταρφούρ και στον πόλεμο της Υεμένης.
Η συμφωνία με τις πολιτικές δυνάμεις κατέρρευσε το 2021, όταν ο στρατός ανέτρεψε την προσωρινή κυβέρνηση. Από τότε, το Σουδάν βυθίστηκε σε πολιτική αβεβαιότητα, με τους δύο στρατηγούς να ανταγωνίζονται για τον έλεγχο του κράτους, των ορυχείων χρυσού και των διεθνών συμμαχιών.
Ένας πόλεμος με διεθνικές απολήξεις
Το Σουδάν είναι σταυροδρόμι συμφερόντων: Αίγυπτος, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Ρωσία και Σαουδική Αραβία στηρίζουν διαφορετικές πλευρές.
Οι Εμιρατινοί φέρονται να εξοπλίζουν τον RSF μέσω της Λιβύης, ενώ το Κάιρο στηρίζει ανοιχτά τον Μπουρχάν. Η Μόσχα, από την πλευρά της, βλέπει στη χώρα πύλη προς την Ερυθρά Θάλασσα και πιθανή ναυτική βάση.
Η διεθνής κοινότητα, απορροφημένη από την Ουκρανία και τη Γάζα, παρακολουθεί παθητικά μια σύγκρουση που ήδη απειλεί να αποσταθεροποιήσει όλη την Ανατολική Αφρική.
Η επόμενη μέρα
Κανείς δεν φαίνεται να έχει τη δύναμη να επιβληθεί. Ο Μπουρχάν ελέγχει τον βορρά και τη θάλασσα, ο RSF κυριαρχούν στο Νταρφούρ και στο μεγαλύτερο μέρος του νότου. Το κράτος έχει ουσιαστικά διαλυθεί.
Ο ΟΗΕ προειδοποιεί ότι, αν δεν υπάρξει πολιτική λύση, το Σουδάν μπορεί να μετατραπεί σε «νέα Σομαλία».
Η τραγωδία του Σουδάν δεν είναι μόνο ένας πόλεμος στρατηγών. Είναι η αποτυχία μιας ολόκληρης μεταπολιτευτικής μετάβασης -ενός λαού που πίστεψε στη δημοκρατία και βρέθηκε ξανά εγκλωβισμένος ανάμεσα σε όπλα, συμφέροντα και σιωπή του κόσμου.
