Η Κύπρος έχει το υψηλότερο αφορολόγητο ποσό εισοδήματος φυσικών προσώπων, στο σύνολο των χωρών της ΕΕ, ενώ συγκαταλέγεται μεταξύ των κρατών μελών με σχετικά χαμηλό επίπεδο φορολογίας εισοδήματος φυσικών προσώπων.
Σύμφωνα με έρευνα της Υπηρεσίας Ερευνών, Μελετών και Εκδόσεων της Βουλής, η φορολογική φιλοσοφία και οι πολιτικές προτεραιότητες διαφοροποιούνται σημαντικά μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ.
Με επιστολή του ο βουλευτής Γιώργος Λουκαΐδης ζήτησε την ετοιμασία από τον Τομέα Ερευνών και Μελετών της Υπηρεσίας Ερευνών, Μελετών και Εκδόσεων έρευνας αναφορικά με τα ισχύοντα συστήματα φορολόγησης του εισοδήματος φυσικών προσώπων στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ως αποτέλεσμα, στάλθηκε σχετικό ερώτημα στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Κοινοβουλευτικής Έρευνας και Τεκμηρίωσης (ECPRD). Το ECPRD διαβίβασε τις απαντήσεις 22 χωρών που ανταποκρίθηκαν στο αίτημα του βουλευτή απαντώντας στα εν λόγω ερωτήματα. Η Δανία, η Ιρλανδία, η Ιταλία και η Μάλτα δεν απέστειλαν απάντηση.
Σύμφωνα με την έρευνα, τα προοδευτικά και πολύπλοκα φορολογικά συστήματα, όπως σε Γαλλία, Δανία, Γερμανία και Σουηδία, δίνουν έμφαση στην κοινωνική αναδιανομή του εισοδήματος και στην ενίσχυση της φορολογικής δικαιοσύνης. Η πλειονότητα των ευρωπαϊκών κρατών ακολουθεί αυτό το πρότυπο, εφαρμόζοντας προοδευτικά φορολογικά συστήματα στα οποία η φορολογική επιβάρυνση αυξάνεται ανάλογα με το ύψος του εισοδήματος.
Η Βουλγαρία, η Εσθονία, η Ουγγαρία και η Ρουμανία έχουν υιοθετήσει απλοποιημένα συστήματα ενιαίου φορολογικού συντελεστή (flat tax), με στόχο τη φορολογική ουδετερότητα, τη διοικητική απλότητα και την ενίσχυση της ελκυστικότητας για επενδύσεις.
Η Κύπρος συγκαταλέγεται μεταξύ των κρατών μελών με σχετικά χαμηλό επίπεδο φορολογίας εισοδήματος φυσικών προσώπων, ιδίως για τα μεσαία και ανώτερα εισοδηματικά στρώματα. Το σύστημα χαρακτηρίζεται από περιορισμένη προοδευτικότητα, ελλιπή μηχανισμό καθολικών οικογενειακών φοροαπαλλαγών και μικρή διαφοροποίηση με βάση κοινωνικά ή δημογραφικά κριτήρια. Παρά τα πλεονεκτήματα της απλότητας και της ελκυστικότητας για φορολογικούς κατοίκους και επενδυτές, τονίζεται, το υφιστάμενο πλαίσιο εμφανίζει ελλείμματα κοινωνικής στόχευσης και αναδιανεμητικής λειτουργίας.
Φορολογικοί συντελεστές
Το 2025 οι υψηλότεροι ονομαστικοί συντελεστές φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων καταγράφονται στη Φινλανδία (59,3%), στην Αυστρία (55%), στη Σουηδία (52,4%) και στη Γαλλία (49%, περιλαμβανομένης της έκτακτης εισφοράς στα υψηλά εισοδήματα).
Στον αντίποδα, οι χαμηλότεροι συντελεστές καταγράφονται στη Βουλγαρία και τη Ρουμανία (10%) και στην Ουγγαρία (15%). Στην Κύπρο οι φορολογικοί συντελεστές ανέρχονται στο 20% για εισοδήματα πέραν των €19.500 μέχρι €28.000, στο 25% για εισοδήματα πέραν των €28.000 μέχρι €36.300, στο 30% πέραν των €36.300 μέχρι €60.000 και στο 35% για πάνω από €60.000.
Αφορολόγητο εισόδημα και απαλλαγές
Σε ορισμένα κράτη, όπως η Αυστρία (€12.816), το Βέλγιο (€10.910) και η Λιθουανία (έως €8.964), προβλέπεται άμεσο αφορολόγητο ποσό.
Το υψηλότερο σχετικό όριο ισχύει στην Κύπρο (€19.500), ενώ ακολουθεί η Αυστρία με το δεύτερο υψηλότερο ποσό (€12.816). Αντίθετα, χώρες όπως η Γαλλία υιοθετούν πιο σύνθετους μηχανισμούς, όπως το «quotient familial», που προσαρμόζει τη φορολογική επιβάρυνση ανάλογα με τη σύνθεση του νοικοκυριού.
Ενδεικτικά, εφαρμόζονται στοχευμένα μέτρα φοροελάφρυνσης, όπως πλήρης απαλλαγή για νέους έως 25 ετών (Κροατία, Ουγγαρία), πρόσθετες εκπτώσεις για άτομα με αναπηρία ή πολύτεκνες οικογένειες (Ελλάδα, Τσεχία, Σλοβενία), και ειδικά καθεστώτα για αλλοδαπούς εργαζομένους ή επαναπατριζομένους (Λουξεμβούργο), τα οποία περιλαμβάνουν φοροαπαλλαγές για έξοδα μετεγκατάστασης και λοιπά ωφελήματα. Επιπλέον, προβλέπεται διά βίου απαλλαγή από τον φόρο εισοδήματος για μητέρες με τέσσερα ή περισσότερα παιδιά, καθώς και για μητέρες κάτω των 30 ετών (Ουγγαρία).
