Μετά από μια πολύμηνη και επίπονη διαδικασία υπεγράφη χθες η οριστική συμφωνία για την ΑΤΑ, η οποία επανέρχεται στο 100%. Το τελευταίο μίλι καλύφθηκε την Κυριακή, με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Νίκο Χριστοδουλίδη, να παρεμβαίνει στοχευμένα (οι γνώστες του παρασκηνίου μιλούν για «μυστικό δείπνο» στο Προεδρικό) για να κλείσει το ζήτημα, με την προσδοκία να επουλωθούν και οι πληγές που άνοιξαν, τόσο στο σύστημα των εργασιακών σχέσεων όσο και στις σχέσεις της κυβέρνησης με τους κοινωνικούς εταίρους.
Ο απολογισμός
Και τα δύο μέρη, εργοδότες και συντεχνίες, έχουν κέρδη και ζημιές. Οι συντεχνίες κερδίζουν τη διατήρηση του θεσμού και την απόδοση της ΑΤΑ στο 100%, αλλά δεν κατάφεραν να πάρουν μια ευρύτερη ρύθμιση για την επέκταση του θεσμού πέραν της διασύνδεσης με τον κατώτατο μισθό, που αφορά 55.000 εργαζόμενους. Οι εργοδότες κέρδισαν την εφαρμογή πλαφόν 4% και μια ελεγχόμενη διαδικασία για την προοπτική επέκτασης του θεσμού, αλλά δεν κατάφεραν να πετύχουν τον αρχικό τους στόχο για πλήρη αναμόρφωση της ΑΤΑ. Στα σημεία οι συντεχνίες φαίνεται να κερδίζουν περισσότερα καθώς η συμφωνία είναι μόνιμη και η ΑΤΑ παγιώνεται ως θεσμός στο εργασιακό σύστημα της Κύπρου. Σε καμία άλλη χώρα δεν υπάρχει ΑΤΑ με το μοντέλο της Κύπρου. Μπορεί να αφορά ένα κλάσμα των μισθωτών, περίπου το 1/3, αλλά διατηρείται και παραμένει ως διεκδίκηση για όσους δεν λαμβάνουν ΑΤΑ. Σε μια αγορά πλήρους απασχόλησης, όπως είναι πλέον η κυπριακή, ο ανταγωνισμός των επιχειρήσεων για την εξεύρεση προσωπικού δημιουργεί ένα πλεονέκτημα για τους εργαζομένους για να διεκδικήσουν καλύτερους όρους εργοδότησης, ακόμη και ατομικά.
Ο απολογισμός της πολύμηνης διαδικασίας βρίσκει την κυβέρνηση σε δυσκολότερη θέση, καθώς οι κοινωνικοί εταίροι έχουν πολλά παράπονα για τους χειρισμούς των τελευταίων μηνών. Βλέποντας το τελικό αποτέλεσμα, η συμφωνία θα μπορούσε να είχε επιτευχθεί πολύ νωρίτερα. Το αντεπιχείρημα, της κυβερνητικής πλευράς, είναι ότι οι δύο πλευρές μπήκαν στη διαπραγμάτευση με πολλές κόκκινες γραμμές και η πρόταση για «ΑΤΑ για όλους», που προκάλεσε σφοδρές αντιδράσεις και κρίση εμπιστοσύνης στο πρόσωπο του υπουργού Εργασίας, Γιάννη Παναγιώτου, ήταν τελικά αυτή που έφερε τους αμοιβαίους συμβιβασμούς.
Η συμφωνία, όπως τη δημοσιοποίησε με εγκύκλιό της η ΟΕΒ, προβλέπει:
Σταδιακή πλήρη αποκατάσταση του ποσοστού καταβολής του Τιμαριθμικού Επιδόματος από το 66,7% στο 100% της αύξησης του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (80% κατά τον Ιανουάριο του 2026, 90% κατά τον Ιούλιο του 2026 και 100% από τον Ιούλιο του 2027 και εντεύθεν, για τον Ιούλιο εκάστου έτους).
Ενεργοποίηση του μηχανισμού της Αυτόματης Τιμαριθμικής Αναπροσαρμογής εφόσον η ετήσια ποσοστιαία μεταβολή του ρυθμού ανάπτυξης κατά το προηγούμενο έτος είναι θετική.
Καθορισμός ανώτατου ορίου αύξησης του πληθωρισμού κατά το προηγούμενο έτος ύψους 4% για τον υπολογισμό της ετήσιας ανώτατης αύξησης του Τιμαριθμικού Επιδόματος.
Ο υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, σε συνεννόηση με τον υπουργό Οικονομικών ή κατόπιν εισήγησης των συμβαλλόμενων μερών, δύναται να συγκαλεί διευρυμένη σύνοδο του Εργατικού Συμβουλευτικού Σώματος για την συναξιολόγηση διαβλεπόμενων μακροοικονομικών κινδύνων.
Για την εφαρμογή και την επέκταση του θεσμού της Αυτόματης Τιμαριθμικής Αναπροσαρμογής και για την καταβολή του Τιμαριθμικού Επιδόματος σε περισσότερους δικαιούχους, η κυβέρνηση θα εφαρμόσει πολιτικές κατόπιν συμφωνίας με τους κοινωνικούς εταίρους και κίνητρα σε συνεννόηση με την εργοδοτική πλευρά.
Διασύνδεση του Εθνικού Κατώτατου Μισθού και της Αυτόματης Τιμαριθμικής Αναπροσαρμογής, μέσω της ενσωμάτωσης του ποσού που αντιστοιχεί στο εκάστοτε Τιμαριθμικό Επίδομα των δυο προηγούμενων ετών στο περί Κατωτάτου Ορίου Μισθών Διάταγμα, και ακολούθως θα τυγχάνει εφαρμογής το Άρθρο 7 του εν λόγω Διατάγματος. Το συγκεκριμένο θέμα θα επανασυζητηθεί με την αναθεώρηση του κατώτατου μισθού το 2028.
