Αύξηση των παροχών για τους χαμηλοσυνταξιούχους περιλαμβάνει η προτεινόμενη κατεύθυνση πολιτικής της κυβέρνησης για ενίσχυση των παροχών του πρώτου συνταξιοδοτικού πυλώνα, που αφορά το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων.
Σύμφωνα με σημείωμα που εξασφάλισε ο «Π», με την προτεινόμενη μεταρρύθμιση πρόκειται να δημιουργηθεί ένα νέο, πιο απλό συνταξιοδοτικό σύστημα κοινωνικής ασφάλισης με βάση την υπάρχουσα δομή, με στοχευμένη αναδιανομή εισοδήματος και ορθολογική συμμετοχή του κράτους στη χρηματοδότησή του.
Στο σημείωμα παρουσιάζονται και οι προκλήσεις του υφιστάμενου συνταξιοδοτικού συστήματος. Όπως αναφέρεται, το συνταξιοδοτικό σύστημα της Κύπρου αντιμετωπίζει σοβαρές προκλήσεις καθότι δεν διασφαλίζει την ανθεκτικότητα της προστασίας των συνταξιούχων από τη φτώχεια, ούτε και επαρκές συνταξιοδοτικό εισόδημα για όλους τους δικαιούχους, δεν αντιμετωπίζει επαρκώς τις ανισότητες του συνταξιοδοτικού εισοδήματος μεταξύ των δύο φύλων, ενώ η συμμετοχή του κράτους στη χρηματοδότηση του συστήματος είναι περίπλοκη και αναποτελεσματική.
Το στίγμα της πολιτικής κατεύθυνσης έδωσε χθες ο υπουργός Εργασίας, Γιάννης Παναγιώτου, μιλώντας στο 16ο Συνταξιοδοτικό Φόρουμ της ΑΟΝ. Χωρίς να μπει σε λεπτομέρειες εξήγησε ότι στον πυρήνα της μεταρρύθμισης του πρώτου πυλώνα βρίσκεται η ενίσχυση του εισοδήματος των χαμηλοσυνταξιούχων και η ενίσχυση της συμπερίληψης, με τις γυναίκες να απολαμβάνουν περισσότερα ασφαλιστικά δικαιώματα, λαμβάνοντας υπόψη τους πολλαπλούς ρόλους των γυναικών σε κοινωνία και αγορά εργασίας. Ο κ. Παναγιώτου είπε ότι έχει προχωρήσει η τεχνική εργασία και εμφανίστηκε αισιόδοξος ότι τα νομοσχέδια θα εγκριθούν από το Υπουργικό Συμβούλιο εντός του 2025.
Σύμφωνα με την επεξεργασία που γίνεται, η σύνταξη του ΤΚΑ θα έχει δύο σκέλη, όπως και σήμερα, σταθερό και αναλογικό. Αυτό που αλλάζει είναι ο τρόπος υπολογισμού. Η βασική, όπως θα εξηγήσουμε παρακάτω, θα μεγαλώσει. Η αναλογική θα υπολογίζεται με τρόπο που θα προσφέρει επιπλέον εισόδημα στους χαμηλοσυνταξιούχους (πέραν δηλαδή των εισφορών που κατέβαλαν) το οποίο θα χρηματοδοτείται από τους λήπτες υψηλών συντάξεων, οι οποίοι θα υποστούν μια μείωση. Στόχος είναι η χορήγηση αξιοπρεπούς σύνταξης, η μείωση του κινδύνου φτώχειας των συνταξιούχων και του συνταξιοδοτικού χάσματος μεταξύ των δύο φύλων και η ανακατανομή των συνταξιοδοτικών εισοδημάτων, διασφαλίζοντας έτσι την αλληλεγγύη εντός των γενεών.
Η βασική σύνταξη
Το νέο συνταξιοδοτικό σύστημα θα εισαγάγει μια αναθεωρημένη βασική σύνταξη σταθερού ύψους για κάθε εγγεγραμμένο χρόνο ασφάλισης, είτε από πληρωμένες είτε επιδοτούμενες από το κράτος εισφορές. Η εν λόγω σύνταξη, η οποία στην ουσία επαναπροσδιορίζει τη βασική σύνταξη του ΤΚΑ, θα έχει αυξημένο βαθμό αναδιανομής, λόγω του τρόπου υπολογισμού της και των αυξημένων σε έκταση επιδοτούμενων ετών ασφάλισης.
Περαιτέρω, η αναθεωρημένη βασική σύνταξη θα αντικαταστήσει τη μέχρι σήμερα κατώτατη σύνταξη του ΤΚΑ, ενώ o σχεδιασμός της συμπληρωματικής (αναλογικής) σύνταξης του ΤΚΑ, η οποία θα συνεχίσει να έχει ανταποδοτικό χαρακτήρα, θα τύχει αναπροσαρμογής.
Δικαιούχοι της αναθεωρημένης βασικής σύνταξης θα είναι όλοι οι εγγεγραμμένοι στο νέο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης και θα πληρούν τις ελάχιστες προϋποθέσεις ασφάλισης, ενώ δικαιούχοι της αναπροσαρμοσμένης συμπληρωματικής σύνταξης από το ΤΚΑ θα είναι όλοι οι εργαζόμενοι που θα πληρούν τις ελάχιστες προϋποθέσεις εισφορών.
Η χρηματοδότηση της αναθεωρημένης βασικής σύνταξης θα γίνεται μέσω των εισφορών των εργαζομένων και των εργοδοτών, των εισφορών των ατόμων που δεν ασκούν επικερδή επαγγελματική δραστηριότητα και των οποίων η αδράνεια δεν καλύπτεται από επιδοτούμενες εισφορές, καθώς και από το κράτος, μέσω επιδοτήσεων και μεταφορών για κάλυψη επιδοτούμενων εισφορών για λογαριασμό ατόμων που δικαιολογημένα είναι εκτός αγοράς εργασίας.
Η χρηματοδότηση της συμπληρωματικής σύνταξης του ΤΚΑ θα γίνεται μέσω των εισφορών των εργαζομένων και των εργοδοτών.
Επιπρόσθετα, προβλέπεται ο επανασχεδιασμός του επιδόματος χαμηλοσυνταξιούχου, ως συμπληρώματος της σύνταξης, στη βάση εισοδηματικών κριτηρίων, ώστε να ενσωματωθεί σ’ αυτό με πιο ολοκληρωμένο και αποτελεσματικό τρόπο η προστασία από τη φτώχεια, με την υποβοήθηση της αναπλήρωσης του εισοδήματος των χαμηλόμισθων εργαζομένων. Διευκρινίζεται ότι, η μεταρρύθμιση περιλαμβάνει μεταβατικές ρυθμίσεις που θα ισχύσουν τόσο για τους υφιστάμενους όσο και τους μελλοντικούς συνταξιούχους.
Συμπληρωματικές μεταρρυθμίσεις
Πρόσθετα, προτείνονται και οι εξής συμπληρωματικές μεταρρυθμίσεις: (i) η αναθεώρηση της επενδυτικής πολιτικής του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων (ΤΚΑ) και η διαμόρφωση ενός νέου πλαισίου διακυβέρνησης των επενδύσεών του, και (ii) η ενίσχυση του 2ου πυλώνα του συνταξιοδοτικού συστήματος.
Το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων έχει αναθέσει στη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας (ΔΟΕ) την εκπόνηση μελέτης για τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος της Κύπρου. Για την αποτελεσματικότερη διεξαγωγή του κοινωνικού διαλόγου για τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος έχει συσταθεί τεχνική επιτροπή. Στο πλαίσιο αυτό ετοιμάστηκε το προτεινόμενο πλαίσιο και κατεύθυνση πολιτικής που προωθεί η κυβέρνηση, στη βάση των εισηγήσεων από τη ΔΟΕ, αναφορικά με τη μεταρρύθμιση του πρώτου πυλώνα του συνταξιοδοτικού συστήματος (σύστημα κοινωνικής προστασίας).
Τα οφέλη
Τα κύρια οφέλη της προτεινόμενης μεταρρύθμισης, όπως καταγράφεται στο σημείωμα, περιλαμβάνουν:
- Επέκταση της κάλυψης στους δικαιούχους του συνταξιοδοτικού συστήματος κοινωνικής ασφάλισης μέσω της χορήγησης της αναθεωρημένης βασικής σύνταξης από το ΤΚΑ
- Διασφάλιση ενός βασικού ύψους εισοδήματος για τους δικαιούχους του συνταξιοδοτικού συστήματος κοινωνικής ασφάλισης
- Περισσότερη αναδιανομή υπέρ των ατόμων με χαμηλά εισοδήματα, μειώνοντας έτσι το κίνδυνο της φτώχειας κατά τη διάρκεια της συνταξιοδότησής τους
- Κάθε πρόσθετη εισφορά κοινωνικών ασφαλίσεων θα αυξάνει το συνταξιοδοτικό εισόδημα και έτσι θα λειτουργεί ως κίνητρο για εργασία και εισφορά πέραν της αναθεωρημένης βασικής
- Καλύτερη αντιμετώπιση του συνταξιοδοτικού χάσματος μεταξύ των φύλων, κυρίως λόγω της χορήγησης της αναθεωρημένης βασικής σύνταξης, η οποία είναι πιο γενναιόδωρη και έχει περισσότερο αναδιανεμητικό χαρακτήρα σε σχέση με τη μέχρι σήμερα βασική σύνταξη του ΤΚΑ
- Εξορθολογισμός της χρηματοδότησης του κράτους προς το συνταξιοδοτικό σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, αφού η διοχέτευση των κρατικών εισφορών θα περιορίζεται στη χρηματοδότηση της αναθεωρημένης βασικής σύνταξης
- Ενίσχυση της οικονομικής διακυβέρνησης του ΤΚΑ και κατ’ επέκταση την καλύτερη διασφάλιση των συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων των ασφαλισμένων καθώς και της δικαιοσύνης μεταξύ των γενεών, μέσω της αναθεωρημένης επενδυτικής πολιτικής και της υιοθέτησης ενός νέου πλαισίου διακυβέρνησης των επενδύσεων και
- Βελτίωση της επάρκειας του συνταξιοδοτικού εισοδήματος των εργαζομένων, με το άθροισμα της αναθεωρημένης βασικής και συμπληρωματικής (αναλογικής) σύνταξης να παρέχει ένα καλό ποσοστό αναπλήρωσης του εργασιακού εισοδήματος κατά την αφυπηρέτηση.
