Η Κύπρος ενδέχεται να βρίσκεται ανάμεσα στα 26 κράτη τα οποία συμφώνησαν στο αρχικό πλαίσιο των εγγυήσεων ασφαλείας για την Ουκρανία κατά τη σύνοδο της Συμμαχίας των Προθύμων που πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη στο Παρίσι με πρωτοβουλία του Γάλλου Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, παρουσία του Ουκρανού Προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Τη δήλωση για αρχική συμφωνία μεταξύ των 26 κρατών έκανε ο Γάλλος Πρόεδρος, ο οποίος δεν διευκρίνισε όμως ποιες είναι αυτές οι χώρες. Επεσήμανε, ωστόσο, ότι ορισμένα από αυτά τα κράτη δεν θα συμμετέχουν στην αποστολή στρατευμάτων στην Ουκρανία και πως οι εγγυήσεις ασφαλείας θα περιλαμβάνουν και άλλες λιγότερο αιχμηρές πτυχές, όπως η εκπαίδευση του ουκρανικού στρατού.
Στη σύνοδο συμμετείχε μέσω τηλεδιάσκεψης και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Χριστοδουλίδης και συνεπώς δημιουργούνται δύο ερωτήματα. Η Κύπρος βρίσκεται στη λίστα των 26 κρατών και ποιος θα μπορούσε να ήταν ο ρόλος της Λευκωσίας στο πλαίσιο των εγγυήσεων ασφαλείας για την Ουκρανία; Μέχρι στιγμής η Λευκωσία δεν έχει τοποθετηθεί επί των δηλώσεων του κ. Μακρόν. Βέβαια, η Κυπριακή Δημοκρατία είχε δηλώσει από την αρχή ότι δεν θα μπορούσε να αποστείλει στρατεύματα στην Ουκρανία μετά τον πόλεμο με τη Ρωσία λόγω του μικρού μεγέθους της Εθνικής Φρουράς, αλλά και της παρουσίας του τουρκικού κατοχικού στρατού στη βόρεια Κύπρο. Ωστόσο, υπάρχουν άλλες μορφές βοήθειας που θα μπορούσε να παράσχει στην Ουκρανία, όπως η εκπαίδευση σε θέματα αποναρκοθέτησης, οι έρευνες για αγνοούμενους πολέμου και διοικητικής φύσεως καθήκοντα σε διεθνείς αποστολές.
Αποναρκοθέτηση
Ήδη η Κυπριακή Δημοκρατία έχει συνεισφέρει στη Αποστολή Επιτήρησης για εκπαίδευση Ουκρανών στρατιωτών σε ευρωπαϊκές χώρες που ενέκριναν οι υπουργοί Εξωτερικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά το τέλος του 2022. Μάλιστα, υπήρξαν περίπου 5-6 αποστολές Ουκρανών στρατιωτικών στην Κύπρο για εκπαίδευση και απόκτηση τεχνογνωσίας σε θέματα αποναρκοθέτησης. Η Κύπρος απέκτησε τεχνογνωσία λόγω της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο και μπορεί να βοηθήσει στην προσπάθεια αποναρκοθέτησης της Ουκρανίας, η οποία αναμένεται να διαρκέσει πάρα πολλά χρόνια λόγω και της μεγάλης έκτασης των ουκρανικών εδαφών.
Αγνοούμενοι
Εξίσου σημαντική κρίνεται η βοήθεια που μπορεί να προσφέρει η Κυπριακή Δημοκρατία στην Ουκρανία σε θέματα αγνοουμένων. Κάθε πόλεμος έχεις ως αποτέλεσμα την εξαφάνιση ανθρώπων και τη δημιουργία λίστας αγνοουμένων. Στην Ουκρανία εκτιμάται ότι οι αγνοούμενοι είναι πολλές χιλιάδες και μετά το τέλος του πολέμου θα αρχίσουν εντατικές έρευνες για εντοπισμό τους. Η Κύπρος έχει αποκτήσει τεχνογνωσία και σε αυτό τον τομέα λόγω της τουρκικής εισβολής και θα μπορούσε να προσφέρει εκπαίδευση σε Ουκρανούς ερευνητές ή ακόμη και να συμμετάσχει σε έρευνες εντοπισμού των δεκάδων χιλιάδων αγνοουμένων του πολέμου με τη Ρωσία. Λίγα κράτη στην Ευρώπη έχουν την εμπειρία που απέκτησε η Κύπρος τα χρόνια μετά την εισβολή.
Ανθρωπιστική βοήθεια
Τα τελευταία χρόνια η Κύπρος ανέπτυξε πολύ καλές πρακτικές και ως προς την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας σε πληθυσμούς από εμπόλεμες ζώνες και αυτός είναι ένας τομέας στον οποίο θα μπορούσε να έχει σημαντικό ρόλο μεταπολεμικά. Υπενθυμίζεται ότι η Κύπρος λειτούργησε ως ανθρωπιστικός διάδρομος και γέφυρα ασφαλείας όταν ξέσπασαν στρατιωτικές συγκρούσεις στο Σουδάν και μετά στη Γάζα. Έτσι απέκτησε εμπειρία και τεχνογνωσία σε θέματα εκκένωσης άμαχου πληθυσμού και μεταφοράς ανθρωπιστικής βοήθειας. Συνεπώς η Κύπρος θα μπορούσε να έχει ρόλο στους επιτελικούς σχεδιασμούς για τυχόν εκκένωση πληθυσμού και παροχή ιατρικής και ανθρωπιστικής βοήθειας σε περίπτωση που ξεσπάσουν νέες συγκρούσεις μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας.
Διεθνείς αποστολές
Η Κύπρος συμμετείχε και σε αριθμό διεθνών αποστολών του ΟΗΕ και της ΕΕ, είτε με δυνάμεις της Αστυνομίας είτε με άλλους υπηρεσιακούς, όπως στον Λίβανο και τη Γεωργία. Μάλιστα είχε διοικητικής φύσεως συμμετοχή στην «Επιχείρηση Αταλάντα», μια ευρωπαϊκή στρατιωτική αποστολή κατά της πειρατείας στον Ινδικό Ωκεανό και ανοιχτά των ακτών της Σομαλίας. Ως εκ τούτου, δεν αποκλείεται να υπάρξει συμμετοχή της Κύπρου σε διεθνή αποστολή στην Ουκρανία στο πλαίσιο των εγγυήσεων ασφαλείας, η οποία να αφορά διοικητικά και αστυνομικά καθήκοντα, όχι όμως στρατιωτικής φύσεως επιχειρήσεις.
Γεωπολιτικό αποτύπωμα
Πάντως, κυβερνητική πηγή δήλωσε στον «Π» ότι η Κυπριακή Δημοκρατία επιθυμεί να έχει ρόλο στις προσπάθειες παροχής εγγυήσεων ασφαλείας στην Ουκρανία μεταπολεμικά. Η Κύπρος στηρίζει την Ουκρανία σε πολιτικό επίπεδο και ως κράτος θύμα της τουρκικής εισβολής και κατοχής θεωρεί ότι πρέπει να εφαρμοστεί το διεθνές δίκαιο. Μάλιστα, πηγή εντός του Υπουργείου Εξωτερικών ανέφερε ότι χώρες όπως η Κύπρος που αντιμετωπίζουν πρόβλημα ξένης κατοχής και προσπαθούν να το επιλύσουν, οφείλουν να έχουν παρουσία σε διεθνείς πρωτοβουλίες όπως η Συμμαχία των Προθύμων για να διευρύνουν το γεωπολιτικό τους αποτύπωμα.
Εγγυήσεις ασφαλείας
Οι συζητήσεις για τις εγγυήσεις ασφαλείας βρίσκονται ακόμη στο αρχικό στάδιο και είναι ακόμη άγνωστος ο ρόλος που θα έχει η κάθε χώρα μέλος της Συμμαχίας των Προθύμων. Εξάλλου, οι εγγυήσεις ασφαλείας θα έχουν νόημα μόνο εάν υπάρξει ειρηνευτική συμφωνία μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας.
Πάντως, ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν δήλωσε χθες ότι δεν βλέπει τον λόγο ανάπτυξης δυτικών δυνάμεων στην Ουκρανία μετά τον πόλεμο. Προειδοποίησε δε ότι η ανάπτυξη οποιασδήποτε δυτικής δύναμης στην Ουκρανία πριν το τέλος των εχθροπραξιών θα αποτελεί «θεμιτό στόχο» για τον ρωσικό στρατό. Από την πλευρά του, ο Ουκρανός Πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι ανέφερε ότι η χώρα του αναμένει ότι θα αναπτυχθούν χιλιάδες ξένα στρατεύματα στο πλαίσιο των εγγυήσεων ασφαλείας μετά το τέλος του πολέμου.
Στρατιωτική πηγή δήλωσε στον «Π» ότι η δύναμη ασφαλείας στην Ουκρανία μετά τον πόλεμο πρέπει να έχει μέγεθος 200 χιλιάδων στρατιωτών με την ανάλογη υποστηρικτική δύναμη (άρματα μάχης, τεθωρακισμένα, μαχητικά αεροσκάφη κ.λπ.). Μόνο έτσι, τόνισε, θα μπορεί να καλύψει ένα μέτωπο περίπου χιλίων χιλιομέτρων, όπως είναι τα σύνορα Ουκρανίας – Ρωσίας, ώστε να έχει τη δυνατότητα να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά μια ενδεχόμενη ρωσική επίθεση. Εξέφρασε δε το ερώτημα πώς θα μπορέσουν οι ευρωπαϊκές χώρες να καλύψουν αυτές τις ανάγκες, επισημαίνοντας το γεγονός ότι η Ευρώπη δεν έχει σήμερα οργανωμένο στρατό. Τόνισε δε την ανάγκη της συμμετοχής των ΗΠΑ και του Καναδά ώστε οι εγγυήσεις ασφαλείας να καταστούν ρεαλιστικό σενάριο.
Ως εκ τούτου, το μεγάλο ερώτημα αφορά τις προθέσεις των ΗΠΑ, οι οποίες δεν έχουν ξεκαθαρίσει ακόμη ποιος θα είναι ο ρόλος τους σε ένα πλαίσιο εγγυήσεων ασφαλείας μετά τον πόλεμο.
