Με την ένταση των διεργασιών στο ΑΚΕΛ για τη σύνθεση των ψηφοδελτίων του κόμματος για τις Βουλευτικές του επόμενου Μαΐου στο κόμμα είτε διαρρέουν είτε ανακοινώνουν πρόσωπα τα οποία παρουσιάζονται ως εκπρόσωποι των νέων δυνάμεων. Ορισμένοι βεβαίως λειτουργούν ως τέτοιοι, όπως είναι η ηθοποιός Μέλανη Στέλιου είτε ο Ανδρέας Ασιώτης, πρώην στέλεχος σε διάφορα υπουργεία, είτε ακόμη η δικηγόρος Αλεξία Κουντούρη, ένα όνομα που ακούστηκε προσφάτως για την ενσωμάτωσή της στα ψηφοδέλτια του κόμματος. Το ζήτημα βεβαίως δεν έχει να κάνει με τα πρόσωπα αυτά καθ’ αυτά. Είναι δικαίωμα π.χ. του ΑΚΕΛ να θεωρεί τον Πανίκο Ξιούρουππα, τον βετεράνο ποδοσφαιριστή, ως εκπρόσωπο των νέων δυνάμεων ή ακόμη ορισμένα ονόματα τα οποία μπορεί να μην είναι μέλη του κόμματος αλλά έχουν στενότατους δεσμούς με το ΑΚΕΛ, όπως η Σάρα Αϊβαλιώτη και η Νικόλ Γεωργίου. Στην ουσία αυτό υποδηλοί τη στενότητα πλέον εντοπισμού ανθρώπων των ευρύτερων κοινωνικών δυνάμεων, όπως αυτές στο παρελθόν παρουσιάζονταν, ως μια ενδιαφέρουσα πρακτική από το κόμμα της αριστεράς.
Απώλεια δυναμικής
Στις τελευταίες Ευρωεκλογές το κόμμα, πέραν του γεγονότος ότι είδε τα ποσοστά του να πέφτουν, να χάνει μια έδρα στην Ευρωβουλή, ενώ μπήκαν στις κάλπες περισσότεροι ψηφοφόροι, είδε και την περιλάλητη εξαγγελθείσα κοινωνική συμμαχία να χάνει μια συγκεκριμένη δυναμική η οποία καλλιεργήθηκε κατά τρόπο σύνθετο στη διάρκεια της προεδρικής εκλογής το ’23. Το κόμμα απέτυχε να εντοπίσει το οφθαλμοφανές στην προσπάθειά του να προσελκύσει νέες δυνάμεις κυρίως από το γεγονός ότι δεν καλλιεργήθηκε κουλτούρα πολιτικής αποδοχής από τα στελέχη, κεντρικά, περιφερειακά και τοπικά. Θεωρήθηκαν και θεωρούνται αυτές οι δυνάμεις ως ένα συμπληρωματικό κομμάτι για να αναδεικνύει το κόμμα ότι έχει «ανοικτές τις κεραίες προς την κοινωνία».
Στο ίδιο μοτίβο
Τα όσα έχουν ώς τώρα γίνει γνωστά αναφορικά με την παρουσία των λεγόμενων νέων δυνάμεων, είναι ξεκάθαρο ότι το κόμμα συνεχίζει να κινείται στο ίδιο μοτίβο μη έχοντας προσλαμβάνουσες παραστάσεις για τον ρόλο, τον στόχο και το εύρος που μπορεί να δώσει μια πρακτική του παρελθόντος σχετικά με ανθρώπους έξω από τις δομές του κόμματος. Προσωπικότητες οι οποίες θεωρούσαν τον χώρο ως ένα δημιουργικό και ικανό πλαίσιο δράσης τους χωρίς ωστόσο να τους επιβάλλονται κομματικά βαρίδια και ούτε να επικρέμαται ένα καθεστώς υποταγής σε παρωχημένες ιδεολογικές αγκυλώσεις τις οποίες το κόμμα δεν είναι σε θέση να εξοστρακίσει από την καθημερινή του δράση.
Υπερβάσεις και υποταγή
Εν ολίγοις, η προηγούμενη προεκλογική ανέδειξε την πλήρη αδυναμία του κομματικού μηχανισμού να ανοίξει έναν διαυγή και ειλικρινή διάλογο με τις δυνάμεις αυτές, τις οποίες, ενώ τις θέλουν ενεργοποιημένες, ταυτόχρονα και τις θέλουν υποταγμένες στις κομματικές δομές. Στο ΑΚΕΛ δεν είναι σε θέση να κάνουν τις απαιτούμενες υπερβάσεις ώστε να αντιληφθούν πως οι δυνάμεις της «κοινωνικής συμμαχίας», όπως μεγαλόστομα τις καταγράφουν, χρειάζονται ένα θεσμικό βήμα δράσης στο οποίο θα συμμετέχουν ισότιμα αλλά και να γίνουν αποδεκτές -οι δυνάμεις αυτές- μέσα από μια συνθήκη ανοχής και πλήρους σεβασμού τους.
Οποιαδήποτε προσπάθεια επιχειρείται με στόχο την ενεργοποίηση στο πλαίσιο της λεγόμενης κοινωνικής συμμαχίας δεν ξεφεύγει από την τετριμμένη αντίληψη της πλήρους υποταγής αυτών των δυνάμεων, κάτι που καταδικάζει το εγχείρημα σε αποτυχία.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι υπήρξε προβληματισμός ως προς το στάτους των «νέων δυνάμεων» κυρίως μετά τις Προεδρικές του ’23.
Το ΑΚΕΛ επιχείρησε στα τέλη του χρόνου (’23), μέσα από κάποιες αλλαγές, να βελτιώσει την οργανωτική κυρίως ροή του κόμματος, με βασικό στόχο να εκμοντερνιστούν οι δομές για να κάνει μια νέα αρχή σε συνδυασμό με έναν εκ των βασικών του στόχων που είναι η διεύρυνση των δυνάμεών του είτε σε σχέση με αυτές που βρίσκονται στον περιβάλλοντα χώρο του κόμματος είτε με εκείνες οι οποίες ανήκουν στον ευρύτερο χώρο της κεντροαριστεράς. Στο κομμάτι που αφορά τις αριστερές δυνάμεις επιχειρήθηκαν ορισμένες καταστατικές αλλαγές, οι οποίες ωστόσο δεν επέφεραν ούτε ρήξη αλλά πολύ περισσότερο ούτε προσέλκυσαν καν τις παραμερισμένες ανενεργές δυνάμεις της αριστεράς.
Οι αλλαγές δεν φαίνεται να έδωσαν την παραμικρή ώθηση για μια διαφοροποίηση των εσωτερικών διεργασιών στο κόμμα. Απέτυχαν να δώσουν αυτές οι ενδοκομματικές αλλαγές στη λειτουργία του κόμματος διαρθρωτικά χαρακτηριστικά. Στην πραγματικότητα το κόμμα δεν φάνηκε διατεθειμένο να ξεπεράσει τις κόκκινες γραμμές στην εσωτερική του λειτουργία, κάτι που θα διαφοροποιούσε την αντίληψη των δυνάμεων έξω στην κοινωνία ότι «κάτι διαφορετικό υφίσταται στον χώρο της αριστεράς και το οποίο θα πρέπει να παρακολουθήσουμε με προσοχή».
Χωρίς υπόβαθρο
Θα πρέπει να σημειωθεί πως οι καταστατικές διαφοροποιήσεις, όπως και οι αλλαγές του επιχειρήθηκαν στο ΑΚΕΛ και κατ’ επέκταση στο τελευταίο συνέδριο του κόμματος, δεν δημιούργησαν το υπόβαθρο ούτε για τον αναγκαίο εκσυγχρονισμό του ούτε για να κτιστεί ένας ευρύτερος προβληματισμός για το ιδεολογικό του περίβλημα ούτε για την ανάδειξη και συζήτηση σειράς σοβαρών προβλημάτων τα οποία αντικατοπτρίζουν τη σύγχρονη πραγματικότητα.
Δεν είναι επομένως έκπληξη το γεγονός ότι παρατηρείται μειωμένη επικοινωνία με τις κοινωνικές δυνάμεις ή με τις ομάδας ανθρώπων που, ενώ θα επιδίωκαν τη διεύρυνση ή την εδραίωση της συνεργασίας τους με το ΑΚΕΛ, η εμμονή στην ιδεολογική καθαρότητα όπως αυτή εκφράζεται στη ρητορική και στην πολιτική σκέψη του κόμματος καθιστά την προσέγγιση ιδιαίτερα δύσκολη.
Ιδεολογήματα και… Ουκρανία
Ένα ατόφιο παράδειγμα αυτής της διαπίστωσης είναι η στάση του ΑΚΕΛ στο Ουκρανικό. Με έμφαση στην «προκλητικότητα του ΝΑΤΟ», την «ευθύνη της Δύσης» και τον αντιευρωπαϊσμό, το κόμμα αποφεύγει συστηματικά να καταδικάσει ξεκάθαρα τη ρωσική εισβολή ως πράξη επιθετικότητας και παραβίασης του διεθνούς δικαίου. Την ίδια στιγμή μάλιστα επικρίνει την Ευρωπαϊκή Ένωση για τη στρατηγική της υπεράσπισης της Ουκρανίας, κατηγορώντας την ότι «σπαταλά πόρους» και «φτωχαίνει τους λαούς της».
Μια τέτοια στάση δεν έχει μόνο να κάνει με τη γεωπολιτική στο συγκεκριμένο ζήτημα αλλά κυρίως είναι η αντανάκλαση μιας γενικότερης αδυναμίας του κόμματος να αναγνώσει τη διεθνή πραγματικότητα με όρους σημερινούς.
Επομένως η εμμονή σε ιδεολογικές κατευθύνσεις που δεν ερμηνεύουν πειστικά τη σημερινή πραγματικότητα του 2025 έχει συνέπειες. Πολλές από τις κοινωνικές δυνάμεις που θα μπορούσαν να συνδιαμορφώσουν με το ΑΚΕΛ μια νέα προοδευτική πρόταση -νέοι επιστήμονες, εργαζόμενοι σε ευέλικτα σχήματα, φεμινιστικά και περιβαλλοντικά κινήματα, καλλιτέχνες, ανεξάρτητοι ακτιβιστές- δεν βρίσκουν καν δίαυλο επικοινωνίας. Όχι γιατί δεν μοιράζονται αξίες αλλά γιατί δεν αναγνωρίζουν στο κόμμα ένα ζωντανό πολιτικό περιβάλλον εντός της σημερινής κυπριακής πραγματικότητας.
Το ΑΚΕΛ θα πρέπει να ερμηνεύσει κάποια στιγμή τα σημερινά σύγχρονα δεδομένα. Θα πρέπει να διαλέξει είτε να συνεχίσει να διατηρεί ένα στενό, ιδεολογικά καθαρό, όπως το ίδιο αντιλαμβάνεται, αλλά σαφώς κοινωνικά απομονωμένο ρόλο, είτε επιτέλους θα επιδιώξει μια εκ βάθρων ουσιαστική ανανέωση όχι βεβαίως εγκαταλείποντας τις βασικές αρχές του αλλά ταυτίζοντάς τις με τη σημερινή κατάσταση πραγμάτων.
