Όταν ο Νίκος Αναστασιάδης μιλούσε τον Δεκέμβριο του 2007 για το «σκάνδαλο του αιώνα», αναφερόμενος στις τότε μεθοδεύσεις της κυβέρνησης Τάσσου Παπαδόπουλου για την προώθηση της πλωτής μονάδας φυσικού αερίου καταγγέλλοντας συμφέροντα πολιτικών και άλλων προσώπων, είναι προφανές ότι δεν μπορούσε να προβλέψει τι θα επακολούθησε επί δικής του θητείας αλλά και στα χρόνια που ακολούθησαν, επί διακυβέρνησης Χριστοδουλίδη.
Τέλη Μαρτίου του 2024 η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία (EPPO) ενημέρωσε την ΚΔ ότι έχει εκκινήσει τη διεξαγωγή ποινικής έρευνας για διάπραξη τυχόν ποινικών αδικημάτων από την ΕΤΥΦΑ, την κινέζικη κοινοπραξία CPP ή και άλλους εμπλεκόμενους, στο πλαίσιο των διαδικασιών ανάθεσης και εκτέλεσης της δημόσιας σύμβασης για τη μελέτη, κατασκευή και συντήρηση του έργου του τερματικού εισαγωγής υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Κύπρο. Ο διαγωνισμός είχε προκηρυχθεί τον Οκτώβριο του 2018, με συνολική αξία πέραν των €500 εκατ., και κατακυρώθηκε στη CPP τον Αύγουστο του 2019. Μέχρι σήμερα πληρώθηκαν €200 εκατ.
Όλα λάθος εξαρχής
Είχε προηγηθεί, τον Ιανουάριο του 2024, η έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας που επιγραμματικά κατάγγελλε πως:
1. Όχι μόνο το αποτέλεσμα της διαγωνιστικής διαδικασίας δεν ήταν εξαιρετικά επιτυχημένο, όπως διατυμπάνιζε η ΕΤΥΦΑ, αλλά έμπαζε από παντού. Δεν διασφαλίστηκε ανάπτυξη επαρκούς ανταγωνισμού με τον αποκλεισμό των δύο εκ των τριών προσφοροδοτών, με αποτέλεσμα στο στάδιο αξιολόγησης σε έναν και μόνο προσφοροδότη.
2. Στο σχήμα του μοναδικού έγκυρου προσφοροδότη, συμμετείχαν εταιρείες που είχαν εμπλοκή σε νόθευση διαγωνισμών δημοσίων έργων στην Ελλάδα, ενώ ανώτερα στελέχη συνδεδεμένης εταιρείας στην Κύπρο είχαν ομολογήσει ενοχή και καταδικάστηκαν για δεκασμό δημόσιου λειτουργού στο σκάνδαλο με τα σκουπίδια. Αυτό, με βάση τον νόμο, θα ισοδυναμούσε με αποκλεισμό της CPP, ωστόσο με την παρότρυνση της τότε κυβέρνησης αποφασίστηκε ότι δεν υπήρχε εναλλακτική επιλογή για να έρθει φυσικό αέριο στην Κύπρο. Αν ακυρωνόταν ο διαγωνισμός, θα χάνονταν τα €105 εκατ. από την ΕΕ και θα μετατίθετο για τουλάχιστον πέντε με έξι χρόνια αργότερα η έλευση φυσικού αερίου και τα οφέλη που θα είχε η κυπριακή οικονομία.
3. Οι καθυστερήσεις από πλευράς του εργολάβου ξεκίνησαν με το καλημέρα –το έργο, συνολικής διάρκειας 24 μηνών, ξεκίνησε πέντε μήνες μετά την καθορισμένη ημερομηνία έναρξης εργασιών- οι απαιτήσεις αυξάνονταν με την πάροδο του χρόνου και μετέθεταν τα χρονοδιαγράμματα της ολοκλήρωσης των εργασιών.
Όχι άλλο… κάρβουνο
Πέρα, λοιπόν, από τον κίνδυνο να χαθούν εκατοντάδες εκατομμύρια σε ένα έργο που, όπως θα δούμε πιο κάτω, υπάρχει κίνδυνος να μην παραδοθεί ποτέ –αυτό θα το γνωρίζουμε σε δύο με τρεις μήνες από την έκθεση του project manager που προσελήφθη τον περασμένο Μάιο μετά τη γείωση της παρούσας κυβέρνησης που διαλαλούσε πως έχει πλαν μπι- επιδοτούμε ως Κύπριοι πολίτες την απουσία του φυσικού αερίου στην ηλεκτροπαραγωγή, την καταστροφική πορεία της πιο κρίσιμης ενεργειακής υποδομής στη σύγχρονη ιστορία του, πληρώνοντας, μέσα από τους λογαριασμούς της ΑΗΚ, το τίμημα της ανεπάρκειας των εκάστοτε κυβερνήσεων και της κακοδιαχείρισης.
Πόσα πληρώνουμε την ανικανότητά τους
- Αυτή τη στιγμή ένα νοικοκυριό στην Κύπρο πληρώνει 5 σεντ περισσότερα την κάθε κιλοβατώρα σε σχέση με τον μέσο όρο της Ευρώπης. 33 σεντς/kWh έναντι 28 σεντ/kWh ο μέσος Ευρωπαίος. Κάτι που αναδεικνύει τη χώρα μας την 7η ακριβότερη στην ΕΕ.
- Ακόμη χειρότερα, στη βάση του δείκτη αγοραστικής δύναμης η Κύπρος είναι η δεύτερη ακριβότερη με 36,1 σεντ, την ώρα που π.χ. στην Ισπανία, μία χώρα όπου οι μέσοι μισθοί συγκρίνονται με την Κύπρο, η τιμή του ρεύματος με όρους αγοραστικής δύναμης είναι 26,6 σεντ, 9,5 σεντ (26%) κάτω από αυτήν που πληρώνουν οι Κύπριοι.
- Δε, η τιμή παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από τις συμβατικές μονάδες της ΑΗΚ ανέρχεται στα 21 σεντ ανά kWh την ώρα που χώρες όπως η Ελλάδα, που καίνε φυσικό αέριο, η τιμή παραγωγής ρεύματος είναι γύρω στα 18 σεντ ανά kWh, μία διαφορά ύψους 14%.
- Το περιβαλλοντικό, που σχετίζεται και με την ανθρώπινη υγεία λόγω των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, μας κόστισε από το 2018 μέχρι αρχές του 2025 €1,11 δις. Εάν είχαμε ένα λιγότερο ρυπογόνο καύσιμο, ο συνολικός λογαριασμός ρεύματος θα ήταν κατά 20% μειωμένος.
- Από την εποχή του αείμνηστου Ρολάνδη στο τιμόνι του Υπουργείου Ενέργειας ήταν ξεκάθαρο πως θα υπήρχαν σημαντικές εξοικονομήσεις από την έλευση αερίου. Τότε γινόταν λόγος για 50% στην τιμή του ρεύματος, σήμερα το ποσοστό λόγω της αύξησης της τιμής του φυσικού αερίου στη διεθνή αγορά έπεσε στο 30%, μάλιστα με τη συμπερίληψη του οφέλους του ανοίγματος της ανταγωνιστικής αγοράς και της μείωσης των κονδυλίων για εκπομπές ρύπων. Υπολογίζεται πως αν σήμερα πληρώσουμε 32,7 σεντ, μαζί με το πάγιο, τη χρήση δικτύου, τις ΑΠΕ κ.λπ. με φυσικό αέριο θα πληρώναμε έως και 10 σεντ λιγότερα. Εν ολίγοις σήμερα ένα μέσο νοικοκυριό πληρώνει €400 τον χρόνο, τη διμηνία €66, ένα ποσό που ούτε το 100% δεν μπορεί να αναπληρώσει η όποια ΑΤΑ ή η όποια φορολογική μεταρρύθμιση, καθιστώντας τον Κύπριο αιχμάλωτο στο υψηλό ενεργειακό κόστος.
- Σοβαρές απώλειες υπάρχουν και από τη μειωμένη απόδοση των μηχανών της ΑΗΚ που συνεχίζουν να καίνε μαζούτ και ντίζελ αλλά και από τις δύο μονάδες παραγωγής, τη Μονάδα 6 της ΑΗΚ και μία δεύτερη ιδιωτικών συμφερόντων που είναι πλήρως εγκατεστημένες, πλην όμως δεν λειτουργούν. Η ανεπάρκεια ρεύματος δε, που με ένα μερικό ή ολικό μπλακ άουτ θα κοστίσει δεκάδες εκατομμύρια στην οικονομία, οδηγεί με απόφαση του ΠτΔ Νίκου Χριστοδουλίδη στην παραγγελία πανάκριβων υβριδικών μονάδων στην ΑΗΚ που θα εγκατασταθούν στη Δεκέλεια.
Πέραν των όποιων ποινικών ευθυνών διερευνά η EPPO -και μπορούμε να αισθανόμαστε ότι η ανεξαρτησία της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας για το «σκάνδαλο του αιώνα» σε μία σύμβαση μισού δις, που μπορεί και να χαθούν, αποτελεί εχέγγυο για ταυτοποίηση των ευθυνών αποδεικνύεται με τον πιο περίτρανο τρόπο- η αποτυχία των κυπριακών κυβερνήσεων διαχρονικά να χαράξουν και να υλοποιήσουν έναν ρεαλιστικό ενεργειακό σχεδιασμό μάς κρατά ομήρους του υψηλού ενεργειακού κόστους και της ενεργειακής ανεπάρκειας.
Έλευση φυσικού αερίου: Ένα αδιέξοδο και ατελέσφορο εγχείρημα
2000-2003: Διακυβέρνηση Κληρίδη
Η πρώτη απόφαση για φυσικό αέριο στην ηλεκτροπαραγωγή λήφθηκε επί διακυβέρνησης Κληρίδη, αρχές της δεκαετίας του 2000. Οι πρώτες επαφές έγιναν Αύγουστο του 2001, στο πλαίσιο επαφών με χώρες της περιοχής για οριοθέτηση της κυπριακής ΑΟΖ αλλά και με αμερικανικά και ρωσικά συμφέρονται. Ο τότε υπουργός Εμπορίου, Νίκος Ρολάνδης, είχε συναντηθεί με τον υπουργό Πετρελαίου της Συρίας για διερεύνηση της πιθανότητας πώλησης φυσικού αερίου στην Κύπρο μέσω υποθαλάσσιου αγωγού από την περιοχή Μπάνια της Συρίας. Τότε η Συρία δεν είχε δικό της αέριο. Θα το προμηθευόταν από την Αίγυπτο μέσω αγωγού που βρισκόταν στα σκαριά, ο οποίος θα περνούσε από Ιορδανία. Τότε, ο αείμνηστος Ν. Ρολάνδης διεμήνυε πως «πρέπει να επιτευχθεί συμφωνία μέχρι το καλοκαίρι του επόμενου χρόνου (σ.σ. 2022), αν πρόκειται να έχουμε φυσικό αέριο στην Κύπρο το 2005».
Τα μεγαλειώδη σχέδια
Υπαλλακτική λύση ήταν η μεταφορά υγροποιημένου αερίου από την Αίγυπτο. Κι επειδή πάντα ο… στόχος μας ήταν να αξιοποιήσουμε τη γεωπολιτική μας θέση για να γίνουμε… ενεργειακό κέντρο, προχωρούσαμε και με έκθεση εμπειρογνωμόνων για να διαπιστωθεί εάν εκτός από τοπική χρήση το LNG μπορούσε να εξαχθεί μέσω Κύπρου στην Ευρώπη. Τον Οκτώβριο του 2001 ο κ. Ρολάνδης δήλωνε πως η ΚΔ βρίσκεται πιο κοντά με τη συριακή κυβέρνηση.
Στο παρασκήνιο, ΑΗΚ και Υπηρεσία Ενέργειας με επικεφαλής τον Νίκο Κασίνη βρίσκονταν στα μαχαίρια για το καύσιμο που θα έκαιγε η 3η μονάδα παραγωγής του Βασιλικού που υπολογιζόταν να εγκατασταθεί το 2004. Η ΑΗΚ επέμεινε στο μαζούτ, Κασίνης και Ρολάνδης στο φυσικό αέριο, με το επιχείρημα ότι το ρεύμα θα ήταν 50% πιο φθηνό. Τα σχέδια μεγαλειώδη... Εκτός από την ηλεκτροπαραγωγή «στόχος της κυβέρνησης είναι η ευρύτερη χρήση φυσικού αερίου, στη βιομηχανία και στα σπίτια. Σε πρώτη φάση ο αγωγός από το Βασιλικό θα ακολουθούσε την πορεία του Νότιου Αγωγού και θα έφτανε μέχρι τον σταθμό ηλεκτροπαραγωγής της Δεκέλειας.
Μελέτη μετά τα πανηγύρια
Μέχρι το 2002 τίποτα δεν προχώρησε. Μάρτιο του ίδιου χρόνου άρχισαν να μπαίνουν σκέψεις και για έλευση ρωσικού αερίου και συνεργασία με την Gazprom. Μετά τα πανηγύρια διαπίστωσαν στο υπουργείο πως έπρεπε να γίνει μελέτη από ειδικούς για να διερευνηθεί ποιος είναι ο καταλληλότερος τρόπος έλευσης φυσικού αερίου. Τότε ήταν που μπήκε σφήνα στη συζήτηση και το συμπιεσμένο φυσικό αέριο LNG.
2003-2008: Διακυβέρνηση Τάσσου
Αύγουστο του 2003 έγινε γνωστό ότι η νέα κυβέρνηση εγκαταλείπει τον αγωγό από Συρία. Το ορόσημο του 2005 ήδη είχε χαθεί. Φεβρουάριο του 2004, με υπουργό τον Γιώργο Λιλλήκα, αποφασίστηκε η κατασκευή χερσαίου τερματικού αποϋγροποίησης LNG στο Βασιλικό, κόστους 250 εκατ. λιρών. Νέος στόχος η έλευση φυσικού αερίου το 2009. Παράλληλα ξεκινούσαν συνομιλίες με την αιγυπτιακή κυβέρνηση για προμήθεια LNG.
Από το χερσαίο στο πλωτό
Τα χρόνια περνούσαν αλλά η κυβέρνηση Τάσσου κωλυσιεργούσε σε σχέση με τις αποφάσεις. Ήταν Σεπτέμβριος του 2006 κι ακόμη γινόταν σφαγή μεταξύ ΑΗΚ και ΥΕΕΒ για το αν η Αρχή θα ήταν ένας εκ των επενδυτών στο χερσαίο τερματικό.
Τον Μάρτιο του 2007 ο διάδοχος του κ. Λιλλήκα, Αντώνης Μιχαηλίδης, αντιλαμβάνεται πως πλέον είναι αδύνατο να έχουμε αέριο το 2009. Η δική του πρόταση, για να μην χαθεί άλλος πολύτιμος χρόνος, ήταν η προώθηση πλωτού τερματικού, παράλληλα με τις διαδικασίες για χερσαίο. Μία μεταβατική λύση με στόχο την έλευση αερίου, υγροποιημένου ή συμπιεσμένου, το 2010.
Το σκάνδαλο του… αιώνα
Οκτώβριο του 2007, λίγους μήνες πριν τις Προεδρικές, ο τότε πρόεδρος του ΔΗΣΥ, Νίκος Αναστασιάδης, ανέλυε σε συνέντευξη Τύπου πτυχές του σκανδάλου του αιώνα, όπως το αποκάλεσε. Καταγγέλλοντας διαπλοκή πολιτειακών αξιωματούχων. Είχε ισχυριστεί ότι ο τότε γενικός διευθυντής της ΑΗΚ, Κώστας Ιωάννου, και ο τέως υπουργός, Γ. Λιλλήκας, είχαν επαφές με εταιρείες για να πλασάρουν την επιλογή της πλωτής μονάδας και την εγκατάλειψη του χερσαίου τερματικού. «Δύο μόλις μήνες μετά τη νέα απόφαση του Υπουργικού, ο τότε υπουργός, αντί να εργάζεται προς την κατεύθυνση υλοποίησης του χερσαίου τερματικού, δρομολογούσε την πορεία προς μια τεχνολογία αγνώστου προοπτικής, με καταστροφικές για την οικονομία του τόπου συνέπειες, αλλά ιδιαιτέρως ευνοϊκή για τεράστια ιδιωτικά συμφέροντα», έλεγε ο Ν. Αναστασιάδης. Κατήγγειλε επίσης ότι τα ιδιωτικά συμφέροντα που επικαλείτο επέλεξαν ως νομικούς συμβούλους το Δικηγορικό Γραφείο του Προέδρου Παπαδόπουλου.
Η Βουλή μπλοκάρει την πλωτή
Νοέμβριο του 2007 ιδρύεται η ΔΕΦΑ. Χριστούγεννα του ίδιου χρόνου, δύο μήνες πριν από τις Προεδρικές, η Βουλή με απόφασή της έβαλε φρένο στους σχεδιασμούς της κυβέρνησης. Αποφάσισε με νόμο ότι: «σταματά κάθε διαδικασία για πλωτό τερματικό προσωρινής λειτουργίας. Η επιλογή του Υπουργικού περιορίζεται στη λήψη απόφασης για δημιουργία «ενός χερσαίου τερματικού, ως του αποκλειστικού σταθμού για την παραλαβή, αποθήκευση και αεριοποίηση του υγροποιημένου φυσικού αερίου στην ΚΔ».
2008-2013: Διακυβέρνηση Χριστόφια
Ιούνιο του 2008, μετά από τρεισήμισι μήνες στην εξουσία, το Υπουργικό Συμβούλιο του Δημήτρη Χριστόφια έβγαλε νέο φιρμάνι. Ο υπουργός Εμπορίου, Αντώνης Πασχαλίδης, δήλωσε ότι μπήκε το νερό στ’ αυλάκι, προκειμένου το ταχύτερο δυνατό να εισαχθεί φυσικό αέριο, στη βάση της τελευταίας απόφασης της Βουλής. Αποφασίστηκε, είπε, όπως στο ενεργειακό κέντρο στο Βασιλικό κατασκευαστούν ένα τερματικό για πετρελαιοειδή και ένα για φυσικό αέριο. Το τερματικό για τα πετρελαιοειδή θα ήταν έτοιμο σε δύο χρόνια από την υπογραφή των συμβολαίων (με κόστος 400 εκατ. ευρώ), ενώ το τερματικό για το φυσικό αέριο σε τεσσεράμισι χρόνια από την υπογραφή των συμβολαίων (με κόστος 650 με 700 εκατ. ευρώ), τοποθετώντας την έλευση φυσικού αερίου το 2013.
Επίδοξοι μνηστήρες
Τον Νοέμβριο του 2008 διαρρέει στα ΜΜΕ πως, εκτός από την Αίγυπτο, και το Κατάρ επιδεικνύει ενδιαφέρον για προμήθεια φυσικού αερίου. Τον Μάρτιο του 2009 στελέχη της ελληνικής εταιρείας φυσικού αερίου διεξάγουν επαφές στην Κύπρο για προμήθεια υγροποιημένου αλγερινού φυσικού αερίου.
Επισήμως, τον Αύγουστο του 2009 επιδεικνύεται ενδιαφέρον από 12 επενδυτές για το χερσαίο τερματικό, ενώ τον Δεκέμβριο του ίδιου χρόνου καταγράφεται η πρώτη απ’ τις τρεις συνολικά προσπάθειες για προμήθεια φυσικού αερίου για 20 χρόνια. Έναν χρόνο μετά οι διαπραγματεύσεις συνεχίζονται και καταλήγουν σε ναυάγιο...
Και ξανά η πλωτή
Τον Απρίλιο του 2011 επανέρχεται η μεταβατική λύση, που είχε καταψηφίσει τέλη του 2007 η Βουλή, για φυσικό αέριο από οποιαδήποτε πηγή και τεχνολογία. Χωρίς να εγκαταλείπονται παράλληλα οι επαφές για αξιολόγηση των κοιτασμάτων από το '12 ώστε να έρθει με αγωγό φυσικό αέριο από δικό μας κοίτασμα ή από κοιτάσματα του Ισραήλ. Ιανουάριο του 2013 14 εταιρείες διεκδικούν την προσφορά για προμήθεια της Κύπρου με φυσικό αέριο στο πλαίσιο της μεταβατικής λύσης. Δύο οι ενδιαφερόμενοι, μόνο που και αυτή η προσπάθεια έπεσε στο κενό...
2013-2023: Διακυβέρνηση Αναστασιάδη
Καλοκαίρι 2013. Η Noble προτείνει εισαγωγή αερίου από το «Αφροδίτη» για εγχώρια κατανάλωση. Δεκέμβριο του ίδιου χρόνου ο Γιώργος Λακκοτρύπης μιλά για νέα πρόσκληση ενδιαφέροντος για έλευση μεταβατικού αερίου για 10 χρόνια. Σεπτέμβριος 2014: Ξεκινούν διαπραγματεύσεις με δύο εταιρείες για την ενδιάμεση, ενώ ανοικτό παραμένει το σενάριο για αγωγό από το «Αφροδίτη» στο Βασιλικό. Και τα δύο ναυαγούν.
Μάιο του 2017 ο υπουργός δήλωσε πως μετά από μελέτες της ΔΕΦΑ προχωρούσαμε στην έλευση υγροποιημένου αερίου με ορόσημο το 2020. Το έργο προωθήθηκε μέσω του προγράμματος Connecting Europe Facility. Αρχικό κόστος €289 εκατ. και χρηματοδότες η ΕΕ με €101 εκατ., η ΕΤΕπ με €150 εκατ. και η EBRD με €80 εκατ.
Παρασκευή και 13
Παρασκευή, 13 Δεκεμβρίου 2019, υπογράφτηκε η σύμβαση μεταξύ ΕΤΥΦΑ, θυγατρικής της ΔΕΦΑ, και κινεζικής κοινοπραξίας CPP για τις υποδομές. Τέσσερις μήνες νωρίτερα η ΔΕΦΑ προκήρυξε νέα διαδικασία προμήθειας φυσικού αερίου. 25 υπέβαλαν ενδιαφέρον. Τους κατάπιε κι αυτούς η μαύρη τρύπα.
Ιούνιο του 2020, στον απολογισμό της 7ετούς θητείας του στο ΥΕΕΒ, ο Γ. Λακκοτρύπης ανακοίνωσε πως οι εργασίες ανέγερσης του πλωτού τερματικού υγροποιημένου αερίου θα ξεκινούσαν εντός μίας εβδομάδας και θα ολοκληρώνονταν σε 24 μήνες, δηλαδή Ιούλιο του 2022.
Σφήνα η Hoegh
Στο μεταξύ, Μάρτιο του 2020 είχε φτάσει στη ΔΕΦΑ πρόταση του νορβηγικού κολοσσού Hoegh LNG, για λύση fust truck μέχρι να λειτουργήσει το κρατικό FSRU. Η Hoegh θα έφερνε φυσικό αέριο, το πρώτο τρίμηνο του 2021, που θα διοχετευόταν στην ΑΗΚ μέσω της πλατφόρμας της εταιρείας VTTI στο Βασιλικό, CEO της οποίας ήταν ο μετέπειτα υπουργός Γ. Παπαναστασίου. Η πρόταση απορρίφθηκε από τη Νομική Υπηρεσία. Η ΔΕΦΑ δεν μπορούσε να προχωρήσει σε συμβόλαιο χωρίς διαγωνισμό.
Καθυστερήσεις ενός έτους
Τα προβλήματα της σύμβασης με τη CPP εμφανίστηκαν κατά τη θητεία Νατάσας Πηλείδου. Μάρτιο του 2021 η υπουργός επισκέφθηκε το… εργοτάξιο στο Βασιλικό, μόνο που εργοτάξιο δεν είδε. Ο τότε πρόεδρος της ΔΕΦΑ, Συμεών Κασσιανίδης, την ενημέρωσε ότι οι εργασίες βρίσκονταν στο αρχικό στάδιο και επικεντρώνονταν στον τελικό σχεδιασμό.
Τις μεγάλες καθυστερήσεις ακολούθησαν οι αυξημένες απαιτήσεις της CPP, ύψους €100 εκατ., που απέδιδε στις επιπτώσεις από την πανδημία στην εφοδιαστική αλυσίδα. Μετά από σκληρή διαπραγμάτευση ΥΕΕΒ και Ν. Πηλείδου αποδέχτηκαν ως δικαιολογημένη μία αύξηση κόστους κατασκευής ύψους €25 εκατ., ανεβάζοντας το έργο στα €315 εκατ. Η ολοκλήρωση δε είχε μετατεθεί για τον Ιούλιο του 2023…
2023- 2025: Διακυβέρνηση Χριστοδουλίδη
Έναν χρόνο μετά την ανάληψη του χαρτοφυλακίου του Υπουργείου Ενέργειας, συγκεκριμένα τον Απρίλιο του 2024, ο Γιώργος Παπαναστασίου μάς ενημέρωσε πως οι εργασίες για την κατασκευή του τερματικού υποδοχής φυσικού αερίου στο Βασιλικό βρίσκονται στο 75% (η πλωτή μονάδα κατά 95% και το χερσαίο τερματικό 45%) και προχωρούν κανονικά μετά την επάνοδο του εργολάβου. Η CPP είχε σταματήσει τις εργασίες τον Ιανουάριο του ίδιου χρόνου, ενώ είχε υποβάλει ήδη από τον Φεβρουάριο του 2023 αίτημα ζητώντας επιπλέον €200 εκατ.
Υπέρμετρη αισιοδοξία
Ο υπουργός εξέφρασε τότε προσωπική άποψη ότι ο στόχος για ολοκλήρωση του έργου τον Ιούλιο του 2024 «πιθανόν να είναι ανέφικτος κάτω από τις σημερινές συνθήκες και θα πρέπει να μιλούμε για κάποια μικρή αναβολή, αν ξεκινήσουν οι εργασίες εντός της τρέχουσας εβδομάδας».
Τον Ιούλιο του 2024 η σύμβαση μεταξύ της ΕΤΥΦΑ και της CPP τερματίστηκε οριστικά. Η πλωτή μονάδα «Προμηθέας» βρισκόταν ακόμη στη Σαγκάη και μετά από διαβουλεύσεις έγινε κατορθωτό να αποπλεύσει προς τη Μαλαισία όπου δεν ήταν δυνατό να πιστοποιηθεί ως αξιόπιστη πλωτή μονάδα FSRU πριν γίνουν τροποποιήσεις ή προσθήκες.
Ψυχρολουσία
Την ίδια ώρα, η ΕΤΥΦΑ δούλευε το πλαν μπι με τον υπεργολάβο της CPP με στόχο την ολοκλήρωση των χερσαίων έργων και της προβλήτας στο Βασιλικό μέχρι το τέλος του 2025 ή το αργότερο αρχές του 2026. Μετά την άρνηση του υπεργολάβου να αναλάβει το ρίσκο, ναυάγησε και το πλαν μπι, μία ψυχρολουσία για την κυβέρνηση δεδομένου ότι τόσο ο κ. Παπαναστασίου όσο και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ήταν αισιόδοξοι ότι είχαν τον έλεγχο. Μόνη διέξοδος ήταν πλέον η πρόσληψη project manager ο οποίος υπέγραψε συμβόλαιο με την ΕΤΥΦΑ τον Μάιο του 2025 και εργάζεται εντατικά για να ολοκληρώσει την έκθεσή του, από την οποία θα διαφανεί εάν το έργο μπορεί να συνεχίσει απ’ εκεί που το άφησε η CPP με νέο εργολάβο ή πάμε… φτου κι απ’ την αρχή.
Αν και η κακή φήμη του φοβίζει τους ιθύνοντες ότι ακόμη και να προχωρήσει μία νέα διαγωνιστική διαδικασία για ολοκλήρωσή του, μπορεί και να μην υπάρξει ενδιαφέρον. Τα έγγραφα των προσφορών είναι έτοιμα στη βάση των οδηγιών του project manager, ωστόσο μόνο μετά την ολοκλήρωση, σε τρεις περίπου μήνες, της ολοκληρωμένης έκθεσης που θα καταδείξει τις όποιες κακοτεχνίες στο έργο, τις όποιες αποκλίσεις στα υλικά, τα ρίσκα, το πραγματικό κόστος των εργασιών που υπολείπονται και τα χρονοδιαγράμματα θα μπορεί η ΕΤΥΦΑ να προχωρήσει στη διαγωνιστική διαδικασία. Αυτή τη στιγμή ούτε ο υπουργός Ενέργειας ούτε το δ.σ. της ΔΕΦΑ μπορούν να εγγυηθούν ότι το έργο, που παραμένει ημιτελές, θα μπορέσει να προχωρήσει και πότε.
