Η απόφαση του Λιβάνου για οριοθέτηση θαλάσσιας ζώνης με την Κύπρο ελήφθη το βράδυ της Πέμπτης σε συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου, υπό την προεδρία του Προέδρου του Λιβάνου Τζοζέφ Αούν και παρουσία του Πρωθυπουργού Ναουάφ Σαλάμ, για να τεθεί ωστόσο σε ισχύ θα πρέπει να επικυρωθεί από το Κοινοβούλιο του Λιβάνου.
Δεύτερη απόφαση που ελήφθη από την κυβέρνηση ήταν η παραχώρηση άδειας εξερεύνησης και παραγωγής στο Οικόπεδο 8 της λιβανικής ΑΟΖ σε κοινοπραξία υπό την ηγεσία της TotalEnergies, με τη συμμετοχή των ENI και QatarEnergy. Το Οικόπεδο 8 συνορεύει με τα οικονομικά ύδατα τόσο του Ισραήλ όσο και της Κύπρου, γεγονός που καθιστά την οριστικοποίηση των θαλάσσιων ρυθμίσεων με την Κύπρο ακόμη πιο σημαντική για τις μελλοντικές έρευνες υδρογονανθράκων στην περιοχή.
ΑΟΖ Κύπρου–Λιβάνου
Ο Λιβανέζος υουργός Ενέργειας και Υδάτων, Τζο Σάντι, δήλωσε μετά τη συνεδρίαση ότι το επόμενο βήμα πρέπει να είναι η σύναψη συμφωνίας θαλάσσιας οριοθέτησης με τη Συρία.
Ο Σάντι αναμένεται να επισκεφθεί την Κύπρο στις 10 Νοεμβρίου. Σύμφωνα με πηγές, η ατζέντα δεν έχει ακόμη καθοριστεί, αν και οι συζητήσεις ενδέχεται να επικεντρωθούν σε δύο κύρια ζητήματα: τη συμφωνία για την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) και μια πιθανή ηλεκτρική διασύνδεση μεταξύ των δύο χωρών.
Η οριοθέτηση των ΑΟΖ Κύπρου και Λιβάνου διαπραγματεύθηκε αρχικά το 2007. Και οι δύο χώρες είναι συμβαλλόμενα μέρη της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS) και χρησιμοποίησαν τη μέθοδο της μέσης γραμμής για την καθορισμό των ορίων των αντίστοιχων οικονομικών τους ζωνών. Ωστόσο η συμφωνία δεν τέθηκε ποτέ σε ισχύ, καθώς δεν επικυρώθηκε από το λιβανικό Κοινοβούλιο.
Η συμφωνία Κύπρου–Ισραήλ του 2010 δεν έγινε δεκτή ευνοϊκά από ορισμένους κύκλους στη Βηρυτό, οι οποίοι αμφισβήτησαν τη νομιμότητα των συντεταγμένων της οριοθέτησης Κύπρου–Ισραήλ, ιδίως εκείνων που καθόριζαν το σημείο σύνδεσης μεταξύ των θαλάσσιων ζωνών Κύπρου, Ισραήλ και Λιβάνου. Αναφορές της εποχής έκαναν επίσης λόγο για τουρκική επιρροή σε ορισμένα τμήματα του σύνθετου πολιτικού συστήματος του Λιβάνου, προκειμένου να αποτραπεί η επικύρωση της συμφωνίας.
Από την κρίση στη σταθερότητα
Μέσα σε συνθήκες πολιτικής και οικονομικής κρίσης, ο Λίβανος βρέθηκε αντιμέτωπος με τη φονική έκρηξη στο λιμάνι της Βηρυτού το 2020, η οποία έγινε αισθητή μέχρι την Κύπρο. Αντιμέτωπος με οικονομική κατάρρευση και κοινωνική αναταραχή, ο Λίβανος επιδίωξε να προσελκύσει διεθνείς εταιρείες πετρελαίου που θα προωθούσαν την εξερεύνηση ενέργειας στα χωρικά του ύδατα. Πιθανώς για να δημιουργηθεί ένα σταθερό και προβλέψιμο περιβάλλον, συνέβη το απροσδόκητο: τον Οκτώβριο του 2022, ο Λίβανος κατέληξε σε άτυπη θαλάσσια συμφωνία με το Ισραήλ –με το οποίο δεν διατηρεί διπλωματικές σχέσεις– υπό τη διαμεσολάβηση των Ηνωμένων Πολιτειών, επιλύοντας μια μακροχρόνια διαφορά.
Νέα κυβέρνηση, βελτιωμένες σχέσεις
Ύστερα από δύο χρόνια χωρίς κυβέρνηση και μετά τη σφοδρή σύγκρουση Ισραήλ – Χεζμπολάχ το 2024, ο Τζοζέφ Αούν ανέλαβε Πρόεδρος του Λιβάνου τον Ιανουάριο του 2025. Ο πρώτος ξένος ηγέτης που τον επισκέφθηκε για να τον συγχαρεί ήταν ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκος Χριστοδουλίδης. Τον Ιούλιο του ίδιου έτους, ο Αούν ανταπέδωσε την επίσκεψη στην Κύπρο, ενώ οι δύο ηγέτες συναντήθηκαν εκ νέου στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ τον περασμένο μήνα.
Υπό αυτό το πρίσμα και δεδομένης της παραχώρησης του Οικοπέδου 8 στην TotalEnergies, η απόφαση του λιβανικού Υπουργικού Συμβουλίου δεν προκαλεί έκπληξη. Οι συγκεκριμένες λεπτομέρειες δεν έχουν ακόμη δημοσιοποιηθεί και μένει να φανεί αν έγιναν τροποποιήσεις στη συμφωνία του 2007, αν ενσωματώθηκαν οι ρυθμίσεις της συμφωνίας Λιβάνου–Ισραήλ ή αν έγιναν άλλες αλλαγές.
Η προσοχή στρέφεται τώρα στο αν –και πότε– το λιβανικό Κοινοβούλιο θα επικυρώσει τη συμφωνία ΑΟΖ Κύπρου–Λιβάνου, καθώς και στο αν η Συρία θα προχωρήσει σε συμφωνίες θαλάσσιας οριοθέτησης με τον Λίβανο, την Κύπρο και/ή την Τουρκία.
«Το βήμα προς την επικύρωση των θαλάσσιων συνόρων των δύο χωρών είναι σίγουρα θετικό, καθώς είχε παραμείνει σε εκκρεμότητα για σχεδόν είκοσι χρόνια. Η κίνηση αυτή παρέχει σαφήνεια ως προς ενδεχόμενα διασυνοριακά κοιτάσματα για την TotalEnergies και τους εταίρους της, ENI και QatarEnergy, που μόλις εξασφάλισαν το Οικόπεδο 8, το οποίο συνορεύει με τα κυπριακά ύδατα», δήλωσε ο Peter Stevenson, αναλυτής Ανατολικής Μεσογείου στο MEES, στον «Π».
Τα θαλάσσια δικαιώματα των νησιωτικών κρατών
Με την επικύρωση της συμφωνίας, η Κύπρος θα διαθέτει πλέον τρεις συμφωνίες οριοθέτησης θαλάσσιων ζωνών βάσει της UNCLOS –με Αίγυπτο, Ισραήλ και Λίβανο– χρησιμοποιώντας τη μέθοδο της μέσης γραμμής. Αυτό ενισχύει τη θέση της Κύπρου, ιδίως έναντι της Τουρκίας, όσον αφορά το δικαίωμα των νησιωτικών κρατών να απολαύουν πλήρη επήρεια στα θαλάσσια σύνορά τους.
