Τα νέα δεδομένα που δημιουργούνται στο Κυπριακό πρόβλημα μετά τη νίκη του Τουφάν Ερχιουρμάν στις «προεδρικές εκλογές» της τ/κ κοινότητας επιχειρεί να αναγνώσει η Λευκωσία. Η ήττα του Ερσίν Τατάρ, ο οποίος αποτελούσε το μεγαλύτερο εμπόδιο στην προσπάθεια για επανέναρξη των συνομιλιών, δημιουργεί συγκρατημένη αισιοδοξία για νέα δυναμική στο Κυπριακό. Την περασμένη Τετάρτη ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης χαρακτήρισε «θετική εξέλιξη» την επικράτηση του Ερχιουρμάν σε δηλώσεις στο Euronews, ωστόσο ο νέος Τ/Κ ηγέτης την Παρασκευή έθεσε σκληρούς όρους για την επανέναρξη των συνομιλιών, λέγοντας ότι η τ/κ πλευρά δεν θα προσέλθει σε διαπραγματεύσεις εάν δεν τεθεί χρονοδιάγραμμα στη διαδικασία και δεν υπάρξουν εγγυήσεις ότι σε περίπτωση αποτυχίας, δεν θα υπάρξει επιστροφή στο σημερινό status quo. Μια δήλωση που δημιούργησε αμηχανία στην κυβέρνηση Χριστοδουλίδη, η οποία επέλεξε να μην προβεί σε οποιαδήποτε δημόσια τοποθέτηση ώστε να μην χρεωθεί ευθύνες για τυχόν πρόωρη ανατροπή του θετικού κλίματος που τείνει να δημιουργηθεί.
Υπάρχει επίσης ο γρίφος που λέγεται Τουρκία, ο οποίος απασχολεί τη διαπραγματευτική ομάδα του Προέδρου της Δημοκρατίας και γίνονται ασκήσεις επί χάρτου για τα επόμενα βήματα της Λευκωσίας. Τουλάχιστον αυτό αφήνουν να νοηθεί διπλωματικές πηγές, οι οποίες ανέφεραν στον «Π» ότι υπάρχουν τρόποι να πεισθεί η Τουρκία ώστε να αλλάξει στάση στο Κυπριακό, αναφέροντας τις ευρωπαϊκές επιδιώξεις της Άγκυρας και τον ρόλο της Κύπρου ως κράτους μέλους που σύντομα θα αναλάβει την προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Σε στάση αναμονής
Η ε/κ πλευρά βρίσκεται σε στάση αναμονής, γνωρίζοντας ότι το επόμενο διάστημα ο Τουφάν Ερχιουρμάν θα επικεντρωθεί στις διαδικασίες επιλογής συνεργατών και στο πρώτο του ταξίδι στην Τουρκία. Η Λευκωσία υπολογίζει ότι η πρώτη συνάντηση των δύο ηγετών θα λάβει χώρα αρχές Νοεμβρίου και ενδεχομένως να έχει κοινωνικό χαρακτήρα. Θα πραγματοποιηθεί αφού έρθει στο νησί η προσωπική απεσταλμένη του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, Μαρία Άνχελα Ολγκίν. Βέβαια, διπλωματική πηγή δήλωσε στον «Π» ότι οι δύο πλευρές θα πρέπει να εισέλθουν σε θέματα ουσίας, διότι η κ. Ολγκίν καλείται να διοργανώσει την επόμενη διευρυμένη άτυπη συνάντηση, η οποία αναμένεται να πραγματοποιηθεί τον Δεκέμβριο.
Το αισιόδοξο σενάριο
Εκτός από την εκλογή του Τουφάν Ερχιουρμάν ο οποίος τάσσεται υπέρ της ομοσπονδιακής λύσης, η Λευκωσία δεν έχει ενώπιόν της άλλες θετικές ενδείξεις για το μέλλον, αλλά ούτε αναμένει ότι η Άγκυρα θα δηλώσει δημόσια ότι αλλάζει γραμμή στο Κυπριακό. Παρ' όλα αυτά, ετοιμάζεται να κινηθεί στα πλαίσια ενός αισιόδοξου σεναρίου.
Όπως ανάφερε στον «Π» διπλωματική πηγή, υπάρχει το ενδεχόμενο η Τουρκία να αλλάξει αθόρυβα στάση σε πρακτικό τουλάχιστον επίπεδο και να αφήσει τα πράγματα να εξελιχθούν μόνα τους. Σύμφωνα με το καλό σενάριο της ε/κ πλευράς, η Τουρκία θα κάνει ένα βήμα πίσω και θα αφήσει τα πράγματα να εξελιχθούν με έναν τρόπο ώστε να διαχειριστεί το θέμα ο Τουφάν Ερχιουρμάν. Επίσης, η Λευκωσία ελπίζει ότι ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες θα επαναφέρει την πρόταση για επανέναρξη των συνομιλιών, φέρνοντας σε δύσκολη θέση την τ/κ πλευρά και την Τουρκία.
Τέσσερα σημεία
Ωστόσο, η Λευκωσία φοβάται το ενδεχόμενο ο Τουφάν Έρχιουρμαν να θέσει επιτακτικά στο τραπέζι του διαλόγου τις τέσσερις προϋποθέσεις επανέναρξης των συνομιλιών που είχε διατυπώσει προεκλογικά. Δηλαδή, την εκ των προτέρων αποδοχή της πολιτικής ισότητας, το χρονοδιάγραμμα στις διαπραγματεύσεις, τη μη επιστροφή στο στάτους κβο εάν καταρρεύσουν οι συνομιλίες και το μη επανάνοιγμα κλειστών θεμάτων. Το τρίτο σημείο δεν είναι αρνητικό για τη Λευκωσία, αφού και ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης δήλωσε ότι η ε/κ πλευρά θέλει να επαναρχίσουν οι συνομιλίες από εκεί που σταμάτησαν στο Κραν Μοντανά.
Βέβαια, η διαπραγματευτική ομάδα είναι προετοιμασμένη και γι' αυτό το σενάριο και θεωρεί ότι ίσως ο Τουφάν Ερχιουρμάν επιμείνει στους συγκεκριμένους όρους για να κερδίσει χρόνο ώστε να προετοιμαστεί καλύτερα. Εξάλλου, ο νέος Τ/Κ ηγέτης γνωρίζει ότι η Κυπριακή Δημοκρατία αναλαμβάνει την προεδρία της ΕΕ το πρώτο εξάμηνο του 2026 και άρα το διάστημα δεν προσφέρεται για διαπραγματεύσεις.
Διαδικασία εξπρές
Η Λευκωσία διαμηνύει ότι η συζήτηση για μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης, που έχουν στόχο την ενίσχυση της συνεργασίας και τη δημιουργία θετικού κλίματος, δεν μπορούν να υποκαταστήσουν τις διαπραγματεύσεις και επιζητά την επανέναρξη του διαλόγου σε θέματα ουσίας. Ως εκ τούτου, ελπίζει ότι δεν θα χρειαστεί να συζητήσει για πολύ επί των τεσσάρων σημείων του Ερχιουρμάν και ποντάρει στο αισιόδοξο σενάριο της επανεκκίνησης των συνομιλιών με διαδικασία εξπρές.
Διπλωματική πηγή τόνισε ότι υπάρχουν τρόποι αποφυγής των τεσσάρων όρων χωρίς να διαφανεί ότι ο Τ/Κ ηγέτης κάνει κωλοτούμπα, λέγοντας ότι αν αφεθεί η διαδικασία να εξελιχθεί ομαλά, ώστε να αρχίσει μια νέα πορεία από εκεί που σταμάτησε στο Κραν Μοντανά, τότε ενδεχομένως να μην χρειαστεί ούτε και κάποια κοινή δήλωση των δύο ηγετών για επαναβεβαίωση της προσήλωσης των δύο πλευρών στη συμφωνημένη βάση λύση.
Βέβαια όλα αυτά προϋποθέτουν κλίμα εμπιστοσύνης και ορισμένες θετικές κινήσεις από ε/κ πλευράς, έστω και μονομερούς χαρακτήρα. Η ίδια πηγή δήλωσε ότι η Λευκωσία αντιλαμβάνεται ότι πρέπει να ενισχυθεί η θετική εξέλιξη που δημιούργησε η νίκη του Τουφάν Ερχιουρμάν στις «προεδρικές εκλογές» και πως χρειάζεται να σταλούν τα σωστά μηνύματα προς όλες τις κατευθύνσεις.
Πρωτοβουλίες
Κυβερνητική πηγή δήλωσε στον «Π» ότι η ε/κ πλευρά τις επόμενες ημέρες θα συγκεκριμενοποιήσει τις πρωτοβουλίες που θα αναλάβει εάν κυλήσουν όλα ομαλά. Ανέφερε δε ότι χρειάζεται να ενισχυθούν τα μονομερή μέτρα που έλαβε η κυβέρνηση Χριστοδουλίδη για τους Τ/Κ και να ανακοινωθούν νέα μέτρα προς αυτή την κατεύθυνση. Δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο η ε/κ πλευρά να προχωρήσει και σε μονομερή βήματα όπως η διάνοιξη νέων οδοφραγμάτων.
Τουρκία
Η ίδια πηγή δήλωσε ότι η Λευκωσία εξετάζει διάφορα σενάρια και πολιτικές που θα μπορούσε να εφαρμόσει ώστε να σπρώξει την Τουρκία προς μια νέα γραμμή στο Κυπριακό. Επικεντρώνεται κυρίως στις ευρωτουρκικές σχέσεις και τα οφέλη που μπορεί να αποκομίσει η Άγκυρα από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η ε/κ πλευρά αισιοδοξεί ότι εάν διευκολύνει την ένταξη της Τουρκίας σε ευρωπαϊκά προγράμματα άμυνας όπως το SAFE και δεν σταθεί εμπόδιο σε τουρκικές επιδιώξεις όπως η αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης, τότε η Άγκυρα θα έχει συμφέρον να επιδείξει εποικοδομητική στάση στο Κυπριακό. Ποντάρει και στο γεγονός ότι αναλαμβάνει την προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ το πρώτο εξάμηνο του 2026, κάτι που θα της επιτρέψει να κάνει συγκεκριμένα βήματα προς την Τουρκία, ασκώντας μεγαλύτερη επιρροή στον καθορισμό της ατζέντας σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Όμως δεν έχει πρόθεση να προσφέρει στην Τουρκία διευκολύνσεις εάν δεν επαναρχίσουν οι συνομιλίες.
Σφετερισμός, Ισραήλ και μαλακό υπογάστριο
Η Λευκωσία το προηγούμενο διάστημα εφάρμοσε σκληρά μέτρα για να πιέσει τον Ερσίν Τατάρ, ο οποίος επέμενε με αδιάλλακτο τρόπο σε λύση δύο κρατών και αναγνώριση κυριαρχικής ισότητας για τους Τ/Κ. Προχώρησε στην έκδοση ενταλμάτων σύλληψης για επιχειρηματίες που σφετερίζονται τις ε/κ περιουσίες στα κατεχόμενα εδάφη. Μάλιστα την Παρασκευή επιβλήθηκε για πρώτη φορά ποινή σε φυσικό πρόσωπο για σφετερισμό.
Αυτά τα μέτρα αποδυνάμωσαν τον Ερσίν Τατάρ και διευκόλυναν τη νίκη του Τουφάν Ερχιουρμάν, αφού είχαν προκαλέσει έντονες ανησυχίες στην τ/κ κοινότητα για τις αρνητικές συνέπειες στην οικονομία και σοβαρές αντιδράσεις από επιχειρηματικούς φορείς. Επρόκειτο για μια πολιτική που φανέρωνε το αδιέξοδο στο οποίο οδηγούσε η πολιτική του Τατάρ. Το ερώτημα είναι τι θα κάνει η κυβέρνηση Χριστοδουλίδη από εδώ και πέρα στο θέμα αυτό. Εάν η Κυπριακή Δημοκρατία συνεχίσει να λαμβάνει σκληρά μέτρα τότε θα θέσει σε ρίσκο τη δυναμική που δημιούργησε η εκλογή του κ. Ερχιουρμάν.
Πέραν της ανάγκης για εποικοδομητικές πολιτικές στο εσωτερικό, η κυβέρνηση Χριστοδουλίδη καλείται να διαχειριστεί και ζητήματα εξωτερικής πολιτικής όπως οι σχέσεις με το Ισραήλ. Τις προηγούμενες ημέρες ανταποκριτές στην Τουρκία μετέδιδαν ότι η Άγκυρα παρακολουθεί ανήσυχη τη σύσφιξη των αμυντικών σχέσεων Λευκωσίας - Τελ Αβίβ. Ενδεχομένως η αποτροπή αυτής της πορείας να αποτελεί για την Τουρκία το μεγαλύτερο κίνητρο για αλλαγή στάσης στο Κυπριακό, αφού για την Άγκυρα η Κύπρος αποτελεί πρωτίστως θέμα εθνικής ασφάλειας και η λύση μπορεί να μειώσει σημαντικά την επιρροή του Ισραήλ στο νησί, το λεγόμενο μαλακό υπογάστριο της Τουρκίας. Η Λευκωσία λόγω του Κυπριακού αναζητεί συνεχώς νέους προστάτες και αυτό το γνωρίζει η Τουρκία και σίγουρα αντιλαμβάνεται ότι η επίλυση του προβλήματος εξαφανίζει και την ανάγκη της Κυπριακής Δημοκρατίας για ξένη προστασία.
