Η πρόσφατη πρωτοβουλία των Κυπρίων ευρωβουλευτών να δημιουργήσουν ένα μνημείο εντός του κτιρίου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου δυστυχώς δεν συμβάλλει στη συμφιλίωση μεταξύ των δύο κοινοτήτων ούτε στην επανένωση του νησιού, αναφέρει σε επιστολή προς την πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Ρομπέρτα Μέτσολα ο τέως ευρωβουλευτής Νιαζί Κιζιλγιουρέκ, τονίζοντας ότι η εν λόγω πρόταση υπονοεί ότι το μνημείο θα είναι αφιερωμένο αποκλειστικά στα θύματα της ε/κ κοινότητας από την τραγωδία της Κύπρου.
«Ωστόσο», επισημαίνει ο κ. Κιζιλγιουρέκ, «η πραγματικότητα είναι ότι υπήρχαν θύματα και αγνοούμενοι και πριν από το 1974 — και η συντριπτική πλειονότητα αυτών των θυμάτων και αγνοουμένων πριν από το 1974 ήταν Τουρκοκύπριοι».
Ο τέως ευρωβουλευτής ζητά όπως το μνημείο αφορά όλα τα θύματα της κυπριακής τραγωδίας και υπενθυμίζει στην κ. Μέτσολα τα όσα η ίδια δηλώνει κατά καιρούς για το κυπριακό πρόβλημα, η οποία αναφέρει συχνά ότι «η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν μπορεί να θεωρηθεί ενωμένη όσο η Κύπρος παραμένει διαιρεμένη». Επισημαίνει δε ότι ο ίδιος συμμερίζεται πλήρως αυτή την πεποίθηση της κ. Μέτσολα, προσθέτοντας ότι «η συνεχιζόμενη διαίρεση ενός κράτους μέλους είναι ασυμβίβαστη με τις ίδιες τις αρχές επί των οποίων ιδρύθηκε η Ευρωπαϊκή Ένωση — ένα εγχείρημα ειρήνης και συμφιλίωσης».
Ακολούθως ο κ. Κιζιλγιουρέκ αναφέρει ότι χωρίς μια συνολική λύση του κυπριακού ζητήματος, ούτε οι Τουρκοκύπριοι ούτε οι Ελληνοκύπριοι μπορούν να επιτύχουν διαρκή ειρήνη και ασφάλεια. «Η διαιρεμένη Κύπρος», τονίζει, «αποτελεί επίσης εμπόδιο για την περιφερειακή σταθερότητα και ειρήνη».
Για όλους αυτούς τους λόγους, προσθέτει, «είναι καθήκον όλων των μερών — των Τουρκοκυπρίων, των Ελληνοκυπρίων, της Ευρωπαϊκής Ένωσης και, φυσικά, της Τουρκίας — να επιμείνουν, με αποφασιστικότητα και καλή θέληση, στην προσπάθεια για την επανένωση και τη συμφιλίωση της Κύπρου».
Ο Νιαζί Κιζιλγιουρέκ αναφέρει επίσης ότι «η Τουρκία, η οποία ασκεί σημαντική επιρροή στην ειρηνευτική διαδικασία της Κύπρου, πρέπει να ενθαρρυνθεί να συμβάλει ουσιαστικά και εποικοδομητικά στην επίτευξη αυτού του στόχου». Ωστόσο, συνεχίζει, η μεγαλύτερη ευθύνη βαρύνει εμάς, τους Κύπριους».
Ο τέως ευρωβουλευτής τονίζει στην επιστολή προς την κ. Μέτσολα ότι «ως λαός που έχει υποφέρει από δεκαετίες εθνοτικών συγκρούσεων, πραξικοπημάτων και πολέμου, πρέπει να βρούμε τον δικό μας δρόμο προς την ειρήνη και την αμοιβαία κατανόηση». Προσθέτει δε ότι «η ιστορία της ίδρυσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης πρέπει να χρησιμεύσει — και πράγματι πρέπει να χρησιμεύσει — ως οδηγός σε αυτή την προσπάθεια».
«Οι λαοί της Ευρώπης», αναφέρει, «έχοντας υποστεί τις καταστροφές που προκάλεσαν ο εθνικισμός, το εθνοτικό μίσος και ο φασισμός, κατάφεραν να οικοδομήσουν την ειρήνη και την ενότητα». Προσθέτει δε ότι «εμείς, οι Κύπριοι, πρέπει να αντλήσουμε έμπνευση από αυτή την ιστορία, να εγκαταλείψουμε τον εθνικισμό, την εχθρότητα και τη ρητορική μίσους και να ακολουθήσουμε τον δρόμο της συμφιλίωσης». Σε αυτές τις προσπάθειες, συμπληρώνει, «ελπίζουμε και αναμένουμε να δούμε την Ευρωπαϊκή Ένωση να στέκεται σταθερά στο πλευρό μας».
Ο Νιαζί Κιζιλγιουρέκ αναφέρεται και στην πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη μνήμη, επισημαίνοντας ότι ο ίδιος είχε την τιμή να συντάξει την έκθεση για την ευρωπαϊκή ιστορική συνείδηση, η οποία εγκρίθηκε με μεγάλη πλειοψηφία στην Ολομέλεια το 2024. «Ο κύριος στόχος των πολιτικών για τη μνήμη», προσθέτει, «είναι να προωθήσουν τη συμφιλίωση, αντλώντας διδάγματα από τα λάθη του παρελθόντος». Προσθέτει δε ότι «η μονομερής απόδοση ευθυνών δεν εξυπηρετεί ούτε τη δικαιοσύνη για τα θύματα ούτε την ειρηνική προοπτική για το μέλλον», τονίζοντας ότι «αν οι λαοί της Ευρώπης είχαν επιμείνει σε αλληλοκατηγορίες, η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν θα είχε ποτέ δημιουργηθεί».
«Η ειρήνη στην Κύπρο», σημειώνει, «δεν μπορεί να επιτευχθεί με μονομερείς κατηγορίες» και προσθέτει πως «είναι κοινό καθήκον τόσο των Τουρκοκυπρίων όσο και των Ελληνοκυπρίων να αναγνωρίσουν και να αντλήσουν διδάγματα από τα λάθη και τα εγκλήματα του παρελθόντος, καθώς και να τιμήσουν τη μνήμη όλων των θυμάτων της τραγωδίας της Κύπρου, ανεξάρτητα από την κοινότητα στην οποία ανήκαν». Εκφράζει δε τη βεβαιότητα πως η πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου θα κάνει ό,τι είναι δυνατόν για να προωθήσει αυτό το πνεύμα συμφιλίωσης».
Αυτούσια η επιστολή:
Madam President,
As you are well aware, Cyprus regrettably remains a divided country within the European Union.
The continuation of this situation is not only contrary to international law but also inconsistent with the fundamental values of humanity and of the European Union itself.
As you have often rightly stated, “European Union cannot be considered united as long as Cyprus remains divided.”
I fully share this conviction. The continued division of a Member State is incompatible with the very principles upon which the European Union — a project of peace and reconciliation — was founded.
Moreover, without a comprehensive settlement of the Cyprus question, neither the Turkish Cypriots nor the Greek Cypriots can achieve lasting peace and security.
A divided Cyprus also constitutes an impediment to regional stability and peace.
For all these reasons, it is incumbent upon all parties — the Turkish Cypriots, the Greek Cypriots, the European Union, and indeed Turkey — to persist, with determination and goodwill, in working towards the reunification and reconciliation of Cyprus.
Turkey, which holds significant influence in the Cyprus peace process, must be encouraged to make a genuine and constructive contribution to this goal.
Nevertheless, the greatest responsibility rests with us, the Cypriots.
As a people who have suffered from decades of ethnic conflict, coup d’état, and war, we must find our own path towards peace and mutual understanding.
The founding history of the European Union should serve — and indeed must serve — as a guiding light in this endeavour.
The peoples of Europe, having endured the disasters brought about by nationalism, ethnic hatred, and fascism, succeeded in building peace and unity.
We, the Cypriots, must draw inspiration from this history, abandon nationalism, enmity, and hate speech, and embrace the path of reconciliation.
In these efforts, we hope and expect to see the European Union standing firmly by our side.
Regrettably, this is not always the case.
The recent initiative by Cypriot Members of the European Parliament to establish a memorial within the Parliament building — as approved by the Budget Committee — unfortunately does not contribute to reconciliation between the two communities or to the reunification of the island.
The proposal in question implies that the memorial would be dedicated solely to the Greek Cypriot victims of the Cyprus tragedy, as stated: “a memorial dedicated to the victims of the Turkish invasion of the Republic of Cyprus, including missing persons.”
However, the reality is that there were also victims and missing persons before 1974 — and the vast majority of those pre-1974 victims and missing persons were Turkish Cypriots.
Madam President,
I am well acquainted with the European Union’s memory policy. Indeed, I had the honour of drafting the report on European Historical Consciousness, which was adopted by a large majority in the Plenary in 2024.
The principal aim of memory policies is to foster reconciliation by drawing lessons from the mistakes of the past.
A one-sided blame game serves neither justice for the victims nor the cause of a peaceful future.
Had the peoples of Europe persisted in mutual recrimination, the European Union itself would never have come into being.
Peace in Cyprus cannot be achieved through unilateral accusations.
It is the shared duty of both Turkish Cypriots and Greek Cypriots to acknowledge and learn from the mistakes and crimes of the past, and to commemorate all the victims of the Cyprus tragedy — irrespective of their community.
I trust that you will do everything within your power to promote this spirit of reconciliation, and I extend to you my highest consideration and respect.
Yours sincerely,
Prof. Dr. Niyazi Kızılyürek
Former Member of the European Parliament
