H συνάντηση του Τουρκοκύπριου ηγέτη με τον Πρόεδρο της Τουρκίας παρήγαγε, ως ήταν φυσικό, διαφορετικές ερμηνείες τόσο για τον προσανατολισμό στον οποίο οι δύο συνδαιτυμόνες προσπάθησαν να εκτρέψουν την επαφή τους όσο και στις πραγματικές προθέσεις του Ταγίπ Ερτνογάν τις οποίες ο Τουφάν Έρχιουρμαν ασμένως «υιοθέτησε», όπως ισχυρίζονται ορισμένα επί του παρόντος δημοσιεύματα στην ελληνοκυπριακή πλευρά. Τα οποία εκ προοιμίου και μέσα από επιφανειακές προσεγγίσεις για το αποτέλεσμα της συγκεκριμένες συνάντησης εξήγαγαν συμπεράσματα τα οποία ούτε και τους ίδιους «βοηθούν» αλλά και «εκθέτουν», αν ο στόχος τους είναι πλήξουν μια διαδικασία εν τη γενέσει της.
Επί του παρόντος η επίσημη ελληνοκυπριακή πλευρά δεν αντέδρασε για το εύρος των αποφάσεων στην Άγκυρα. Ο πραγματικός προβληματισμός από πλευράς του Προέδρου της Δημοκρατίας θα διαφανεί το επόμενο χρονικό διάστημα και, κυρίως, μετά την πρώτη συνάντηση με τον Τουφάν Έρχιουρμαν, πιθανώς εντός της βδομάδας που έρχεται.
Η στάση Ερντογάν
Ωστόσο είναι ξεκάθαρο πως δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι ο Τούρκος Πρόεδρος επιχείρησε να εμποδίσει την επανέναρξη του διαλόγου. Όπως δε αποκαλύπτει η δημοσιογράφος Άννα Ανδρέου η οποία εδρεύει και εργάζεται στην Κωνσταντινούπολη και η οποία επικαλείται τουρκοκυπριακές πηγές, ο Ερντογάν έδωσε με σαφήνεια το πράσινο φως για επανέναρξη του διαλόγου για το Κυπριακό. Ταυτοχρόνως δεν έφερε ένσταση στο κτίσιμο μιας νέας μεθοδολογίας του Τουφάν Έρχιουρμαν την οποία θα επιχειρήσει να περάσει στις πρώτες επαφές του με τους εκπροσώπους των Ηνωμένων Εθνών.
Οι συγκυρίες
Οι πληροφορίες της δημοσιογράφου αναφέρουν με σαφήνεια ότι δεν υπάρχει πλήρης ταύτιση των θέσεων του Τουρκοκύπριου ηγέτη με την Άγκυρα. Ωστόσο ο Ερντογάν αναγνωρίζει ότι το χρονικό πλαίσιο και «οι συγκυρίες επιβάλλουν διαφορετική προσέγγιση», κάτι που σημαίνει ότι δεν θα εναντιωθεί σε μια νέα διαδικασία στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών.
Θα πρέπει να σημειωθεί πως αυτή η τουρκική προσέγγιση θεωρείται από πολιτικές δυνάμεις στην τουρκοκυπριακή κοινότητα ως ένα ιδιαίτερα θετικό σημείο αναφοράς για την έναρξη του διαλόγου. Με βάση τουρκοκυπριακές πηγές με τις οποίες μίλησε ο «Π», δεν θα μπορούσε επουδενί να βγει από την εξίσωση των σκέψεων ούτε του Ερντογάν ούτε και του Τούρκου ΥΠΕΞ, Χακάν Φιντάν, το γεγονός ότι ο Έρχιουρμαν πήγε στη συνάντηση με τον αέρα του νικητή στην κοινότητά του με ποσοστά αποδοχής πρωτοφανή για τη μετά Ντενκτάς εποχή.
Εν ολίγοις, η πρώτη επίσημη επίσκεψη του Τουρκοκύπριου ηγέτη στην Άγκυρα μετά την εκλογή του αποτέλεσε για πολλούς την πιο καθαρή αποτύπωση των προθέσεων της νέας τουρκοκυπριακής ηγεσίας στο Κυπριακό. Οι δηλώσεις που ακολούθησαν τη συνάντηση με τον Ταγίπ Ερντογάν έδειξαν ότι η τουρκοκυπριακή πλευρά δεν ενδιαφέρεται να μπει ξανά σε μια διαδικασία διαπραγμάτευσης χωρίς κανόνες, χωρίς χρονοδιάγραμμα και χωρίς αμοιβαίες δεσμεύσεις.
Την ίδια ώρα, όμως, ο Έρχιουρμαν άφησε ανοιχτή μια παράλληλη διαδικασία επί του παρόντος, αν οι δύο πλευρές δεν είναι σήμερα έτοιμες για συνολικό διάλογο, θα ήταν ωφέλιμο να προχωρήσουν σε συγκεκριμένα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης που θα βελτιώσουν άμεσα τη ζωή των ανθρώπων και στις δύο κοινότητες.
Οι διαφορές
Δεν σημαίνει βεβαίως ότι στη συνάντηση των δύο στην Άγκυρα υπάρχει πλήρης ταύτιση θέσεων, παρά το γεγονός ότι το βασικό μήνυμα που έχει σταλεί είναι ότι θα εξελίσσεται ένας πλήρης συντονισμός στις κινήσεις τους από τη στιγμή που έγινε ουσιαστικά αποδεκτή η επιχειρηματολογία Έρχιουρμαν όπως ανοίξει εκ νέου ο διάλογος στη βάση των γενικών παραμέτρων των Ηνωμένων Εθνών. Από την άλλη θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι αναφορές για συντονισμό Τουρκοκύπριων και Άγκυρας δεν έχουν τεχνικά χαρακτηριστικά. Είναι σαφώς μια πολιτική η οποία καταγράφεται και θα κινείται αναλόγως των εξελίξεων στη διαπραγμάτευση. Εδώ ερμηνεύονται και οι πληροφορίες της δημοσιογράφου Άννας Ανδρέου ότι ο Τούρκος Πρόεδρος απέφυγε στη συνάντηση να δώσει το στίγμα του διαλόγου είτε με προσανατολισμό να δοθεί ένα τέλος στην Ομοσπονδία είτε στην ανάγκη αναγνώρισης του σημερινού μορφώματος των κατεχομένων.
Υπάρχει όμως ακόμη και ανάγνωση επί του προκειμένου: ότι η ελληνοκυπριακή πλευρά δεν μπορεί να διαμορφώσει μονομερώς το πλαίσιο της διαπραγμάτευσης.
Ο Έρχιουρμαν στις δηλώσεις του μετά τη συνάντηση με τον Τούρκο Πρόεδρο αλλά και στην ομιλία του για τα 42 χρόνια από την ανακήρυξη του ψευδοκράτους, όπως και κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας, ξεκαθαρίζει ότι η βάση πάνω στην οποία θα οικοδομηθεί οποιαδήποτε λύση έχει ορισμένα χαρακτηριστικά:
• Η τουρκοκυπριακή πλευρά δεν αποδέχεται πλέον να ξεκινήσει διάλογο όπου η ίδια της η πολιτική ισότητα τίθεται υπό διαπραγμάτευση. Αυτή η στάση συνδέεται άμεσα με το τι συνέβη στο Κραν Μοντανά γιατί, όπως υποστηρίζουν οι Τ/Κ, εκεί πλήρωσαν το γεγονός ότι η συγκεκριμένη δομή της διαπραγμάτευσης επέτρεπε την επαναφορά όλων των θεμάτων στο τραπέζι. Αυτό ακριβώς θεωρείται για τον νέο Τουρκοκύπριο ηγέτη καθοριστικό σε μια μελλοντική επί της ουσίας διαπραγμάτευση.
Χωρίς επιστροφή
Στο κεντρικό αφήγημα του Έρχιουρμαν μετά την Άγκυρα, δύο σημεία επαναλήφθηκαν με ιδιαίτερη έμφαση:
• Το 2004 οι Τουρκοκύπριοι είπαν «ναι» στο Σχέδιο Ανάν.
• Το 2017 στο Κραν Μοντανά παρουσιάστηκαν διατεθειμένοι να καταλήξουν σε λύση.
Αντιθέτως, όπως σημειώνουν, η ελληνοκυπριακή πλευρά είτε απέρριψε είτε, όπως ισχυρίζονται, απέφυγε τη συμφωνία.
Στη λογική επομένως αυτού του επαναλαμβανόμενου μοτίβου, η νέα τ/κ ηγεσία θεωρεί ότι «δεν είναι δίκαιο ούτε λογικό» το σημερινό status quo να θεωρείται το «φυσικό σημείο επιστροφής» κάθε φορά που ένας διάλογος οδηγείται σε αδιέξοδο. Εν ολίγοις για τον Έχιουρμαν σε μια νέα διαδικασία, η αποτυχία δεν μπορεί να συνεπάγεται επαναφορά στα δεδομένα μετά το 1974.
Η γενική δομή αυτής της στάσης σχετικά με τη διασφάλιση εκ των προτέρων της μη διατήρησης του σημερινού στάτους θεωρείται από πολλούς ως μη παραγωγική για τον διάλογο γιατί τα Ηνωμένα Έθνη δεν νοείται ότι θα οργανώσουν μια διαδικασία κατά την οποία, εκ των προτέρων και αναλόγως της εξέλιξής της, θα πρέπει να είναι έτοιμα να καθορίσουν και το αποτέλεσμα πιθανής αποτυχίας. Δεν υπάρχει η δυνατότητα απόφασης εκ των προτέρων για συνέπειες ή για τη δόμηση ενός αποτυχημένου αποτελέσματος.
