Νέα θετική αποτίμηση παρήγαγε την Παρασκευή η πρώτη διαβούλευση του Ελληνοκύπριου διαπραγματευτή για το Κυπριακό, Μενέλαου Μενελάου, με τον εκπρόσωπο του Τουρκοκύπριου ηγέτη, Μεχμέτ Ντανά. Όπως διαφάνηκε, η δύο ωρών εργασία του κύλισε σε ένα ιδιαίτερα εποικοδομητικό και καλό κλίμα, κάτι το οποίο συμβάδισε με τη σημαντική πρώτη επαφή των δύο ηγετών στις 20 Νοεμβρίου.
Όπως λέχθηκε στον «Π», είναι ιδιαίτερα σημαντικό το γεγονός ότι αυτή η θετική αύρα, που έχει δημιουργηθεί στη συνάντηση Χριστοδουλίδη με Έρχουρμαν, δημιουργεί πλέον ένα πλαίσιο και πεδίο παραγωγικών προσεγγίσεων των πλευρών, χωρίς βεβαίως να παραβλέπονται σημαντικές παράμετροι που αντιμετωπίζονται ακόμη, και την αναζήτηση της βέλτιστης μορφής διαδικασίας που θα πρέπει να ακολουθηθεί στη νέα προσπάθεια της οποίας θα ηγείται εκ νέου η απεσταλμένη του ΓΓ του ΟΗΕ για το Κυπριακό, διπλωμάτισσα Μαρία Άνχελα Ολγκίν. Η αξιωματούχος των Ηνωμένων Εθνών εισέρχεται από την επόμενη βδομάδα σε ενδελεχείς επαφές, έχοντας στο πρόγραμμά της ξεχωριστές συναντήσεις με τους δυο ηγέτες, ενώ θα τους συναντήσει σε μια άτυπη τριμερή στις 11 Δεκεμβρίου.
Διαδικασία πριν την ουσία
Με βάση τις ώς τώρα ενδείξεις, εκείνο που προφανώς διαφαίνεται ότι χρήζει μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης, πριν καν εισέλθουν οι πλευρές σε έναν επί της ουσίας διάλογο, θα είναι η συναπόφαση για τη διαπραγματευτική διαδικασία.
Εξαρχής της νέας προσπάθειας, η οποία ξεκίνησε με τη συνάντηση των δύο ηγετών, σημείο αναφοράς αποτέλεσε ένα μείγμα ζητημάτων που έχουν τεθεί από τουρκοκυπριακής πλευράς. Τόσο για τη διαδικαστική πορεία προς τον διάλογο όσο και στη διαμόρφωση ενός πλαισίου-καταλόγου για ΜΟΕ τα οποία θα συνδράμουν στη δημιουργία ενός εύκρατου κλίματος. Μεταξύ των μέτρων εμπιστοσύνης, βεβαίως, συγκαταλέγεται και η διάνοιξη μερικών διόδων στην Πράσινη Γραμμή. Ως προς αυτό και οι δυο πλευρές ασφυκτιούν στην ανάγκη να αλλάξουν τα δεδομένα και επί τούτου κινήθηκαν και οι δύο διαπραγματευτές στην πρώτη τους επαφή την Παρασκευή.
Προσεκτικά αλλά όχι κωλυσιεργία
Είναι βεβαίως εξόφθαλμο πως είναι αναγκαία η οριοθέτηση μιας παραγωγικής διαδικασίας έναρξης του διαλόγου με στοχεύσεις, κυρίως την αποφυγή κωλυσιεργών τακτικών, ώστε να γίνουν τα πρώτα βήματα, για να υπάρξει ένας συγχρονισμός με τις θετικές προσεγγίσεις οι οποίες διαφαίνονται και από τις δύο πλευρές. Είναι επίσης αποδεκτό από τους δύο και προφανώς, σε μια πρώτη ανάγνωση του νέου περιβάλλοντος και από την απεσταλμένη του Γενικού Γραμματέα, η συμφωνία σε σειρά Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης θα πρέπει να κινηθεί παράλληλα με την προσπάθεια συμφωνίας στη διαδικασία για την ύπαρξη ουσιαστικών συνομιλιών.
Οι δύο διαπραγματευτές, με βάση τα στοιχεία και τις πληροφορίες του διαθέτει ο «Π», προσπάθησαν να διαγνώσουν ακόμη μια φορά τους στόχους τους τόσο σε σχέση με την ετοιμασία της διαδικασίας για τη συνάντηση των ηγετών με την εκπρόσωπο του Γενικού Γραμματέα όσο και στην πρώτη αξιολόγηση των άμεσων κινήσεων αναφορικά με την καθολικά αποδεχτή προσπάθεια για αλλαγή του επιπέδου της επικοινωνίας μεταξύ των δύο πλευρών.
Η ένταξη στον διάλογο, από την πρώτη συνάντηση των δυο ηγετών των κοινοτήτων, στοιχείων αναφορικά με την αναδιατύπωση της διαδικασίας είναι όπως διαπιστώνεται, μέσα από τις πληροφορίες που εκφράζονται κυρίως από τουρκοκυπριακής πλευράς, ως μια ακόμη συζήτηση ουσιαστικών ζητημάτων.
Προτάσεις και ερωτήματα
Η επιμονή από πλευράς του Τουφάν Έρχιουρμαν επί των τεσσάρων κατευθυντήριων γραμμών για να αρχίσει η διαδικασία δεν φαίνεται, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες μας, να αντιμετωπίστηκε με αρνητικό πρόσημο από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας στην πρώτη επαφή του με τον Τουρκοκύπριο ηγέτη. Μάλιστα μέσα από τον διάλογο διαφάνηκε πως:
• Η ελληνοκυπριακή πλευρά συμφωνεί στις τρεις από τις τέσσερις προϋποθέσεις όπως τις έθεσε ο Τουφάν Έρχιουρμαν. Δηλαδή,
Α) Αποδοχή από την ε/κ πλευρά της πολιτικής ισότητας και να μην είναι μέρος της διαπραγμάτευσης,
Β) Να τεθεί χρονοδιάγραμμα στη διαδικασία των συνομιλιών και να μην είναι ανοικτού τέλους χωρίς αποτέλεσμα,
Γ) Να μην ανοίξουν ξανά θέματα που έχουν ήδη συμφωνηθεί.
Αυτό μάλιστα, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, ο Νίκος Χριστοδουλίδης το ξεκαθάρισε κατά τη διάρκεια της συζήτησης, όταν το θέμα τέθηκε από τον Τουρκοκύπριο ηγέτη.
Ο Νίκος Χριστοδουλίδης επί της αρχής σημείωσε ότι τα πρώτα τρία ζητήματα δεν είναι πρωτογενή, υπό την έννοια πως δεν υφίσταται προβληματισμός για ζητήματα στα οποία υπάρχουν ήδη αποφάσεις, όπως και για την υπάρχουσα πρακτική σε σχέση με τα χρονοδιαγράμματα.
Επί της ουσίας φαίνεται ότι υφίσταται προβληματισμός για την τελευταία αλλά όχι έσχατη θέση του Τουρκοκύπριου ηγέτη:
Δ) Να υπάρξουν εγγυήσεις για το αποτέλεσμα, ακόμα κι αν αυτές (οι διαπραγματεύσεις) καταρρεύσουν.
Θεσμική διαδικασία
Ο Τουφάν Έρχιουρμαν, πέραν της δικαιολόγησης της πρότασής του αυτής, σημείωσε ότι στην περίπτωση νέου αδιεξόδου, τότε, θα πρέπει να αναπτυχθεί προβληματισμός και συζήτηση για την επόμενη ημέρα με τη συμμετοχή των Ηνωμένων Εθνών, της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και της ελληνοκυπριακής πλευράς. Υποστηρίζει δηλαδή πως αν υπάρξει αδιέξοδο με ευθύνη της ε/κ πλευράς, τότε, η συζήτηση για την επόμενη μέρα για τους Τουρκοκύπριους να εξελιχθεί με βάση υιοθετημένη θεσμική διαδικασία.
Από πλευράς του, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, χωρίς να στέλνει το μήνυμα ότι αρνείται τη λογική των ζητημάτων που άκουσε, διερωτήθηκε για την εξέλιξη των θεμάτων σε περίπτωση που την ευθύνη μιας αποτυχίας θα τη φέρει η τουρκοκυπριακή πλευρά. Αν, για παράδειγμα, η ευθύνη βαραίνει την τ/κ πλευρά και πρέπει, π.χ., να παραδώσει την περίκλειστη πόλη της Αμμοχώστου στους Ε/Κ, αυτό η Τουρκία θα μπορούσε να το βάλει κάτω γραπτώς;
Με βάση τα όσα έχουν λεχθεί, προφανώς αυτό το ζήτημα δεν θα είναι εκείνο που θα αποτρέψει τη διαδικασία ενός ουσιαστικού διαλόγου στο Κυπριακό. Οι ενδείξεις δηλώνουν ότι θα επιχειρηθεί όπως ο σκόπελος αυτός ξεπεραστεί με την υπογράμμιση ότι η πρόταση είναι των Τουρκοκυπρίων, οι οποίοι υποστηρίζουν πως σε περίπτωση που υπάρχει αδιέξοδο με ευθύνη άλλων, τότε, θα ενεργοποιηθεί μια διαδικασία εξ υπαρχής.
