Οι δύο ηγέτες μπήκαν σε πιο βαθιά νερά χθες, μετά από τρεις ώρες συζητήσεων στην Προστατευόμενη Περιοχή του ΟΗΕ στη Λευκωσία, συμφωνώντας ότι «ο πραγματικός στόχος είναι η λύση του Κυπριακού με πολιτική ισότητα, όπως περιγράφεται στα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ».
Μιλώντας μετά τη συνάντηση, ο Πρόεδρος Νίκος Χριστοδουλίδης χαρακτήρισε το κλίμα της συνάντησης «πολύ καλό», υπογραμμίζοντας την «πολύ σημαντική» αναφορά στην πολιτική ισότητα, καθώς σημείωσε πως έχει ιδιαίτερη σημασία η εν λόγω αναφορά, η οποία είναι η πρώτη φορά που εμφανίζεται σε δήλωση που ακολουθεί συνάντησης των δύο ηγετών από τον Οκτώβριο του 2020.
Από την πλευρά του, ο Τουρκοκύπριος ηγέτης, Τουφάν Έρχιουρμαν επανέλαβε μετά τη συνάντηση την άποψη ότι οι συζητήσεις διεξήχθησαν σε «θετικό και εποικοδομητικό κλίμα».
Η συνάντηση ξεκίνησε με τους δύο ηγέτες να συζητούν μόνοι μαζί με την κ. Ολγκίν, ενώ οι διαπραγματευτές τους συνομιλούσαν σε ξεχωριστή αίθουσα. Το αποτέλεσμα δείχνει ότι οι μακρές συζητήσεις προχώρησαν σε ουσιαστικό επίπεδο, τόσο σε σχέση με την προσπάθεια να συμφωνηθεί μια βάση για την επανέναρξη των συνομιλιών όσο και σε επίπεδο Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ).
Στόχος παραμένει η λύση
Ο εκπρόσωπος Τύπου του ΟΗΕ, Αλίμ Σιντίκ, εξέδωσε στη συνέχεια δήλωση στην οποία ανέφερε: «Οι δύο ηγέτες συμφώνησαν ότι ο πραγματικός στόχος είναι η επίλυση του Κυπριακού με πολιτική ισότητα, όπως περιγράφεται στα Ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης είναι σημαντικά για τη δημιουργία ενός ευνοϊκού περιβάλλοντος αλλά δεν υποκαθιστούν την επίτευξη λύσης στο Κυπριακό». Στο ανακοινωθέν αναφέρεται ακόμη πως έγινε απολογισμός για τις προηγούμενες συμφωνημένες πρωτοβουλίες Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, συζήτησαν νέες ιδέες και συμφώνησαν να επικεντρωθούν στην επίτευξη συμφωνιών το συντομότερο δυνατόν, ιδίως στο θέμα του ανοίγματος νέων σημείων διέλευσης, του ζητήματος του χαλλουμιού και της κατασκευής αγωγών από τη Μονάδα Επεξεργασίας Νερού στην κατεχόμενη Μια Μηλιά. Συμφώνησαν επίσης, αναφέρει το ανακοινωθέν των ΗΕ, να αυξήσουν το προσωπικό για τις υπηρεσίες που απαιτούνται στα σημεία διέλευσης και χαιρέτισαν τις εργασίες για τη διεύρυνση του δρόμου στο σημείο διέλευσης Αγίου Δομετίου, προσβλέποντας σε ολοκλήρωση τους επόμενους μήνες.
«Και οι δύο ηγέτες επιβεβαίωσαν επίσης τη δέσμευσή τους να συμμετάσχουν στην επόμενη άτυπη συνάντηση σε ευρύτερη μορφή που θα συγκληθεί από τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ. Δεσμεύτηκαν να συνεχίσουν να εργάζονται εν τω μεταξύ στην Κύπρο για να παράγουν απτά αποτελέσματα προς όφελος των Ελληνοκυπρίων και των Τουρκοκυπρίων και να διασφαλίσουν την επιτυχία της επόμενης άτυπης συνάντησης σε ευρύτερη μορφή», τονίζεται.
Θέματα ουσίας που συζητήθηκαν
Μιλώντας κατά την επιστροφή του στο Προεδρικό Μέγαρο, ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης δήλωσε ότι ήταν ευτυχής για την «πολύ καλή συνάντηση» μετά από τόσο καιρό αλλά κυρίως για το γεγονός ότι το μεγαλύτερο μέρος της συζήτησης επικεντρώθηκε σε «ουσιώδη» θέματα. Απαντώντας σε ερωτήσεις σχετικά με τις τέσσερις προτάσεις του Έρχιουρμαν για τη μεθοδολογία των μελλοντικών συνομιλιών, είπε ότι αυτές δεν συζητήθηκαν εκτενώς αυτή τη φορά, καθώς η προσοχή επικεντρώθηκε στην ουσία, τις πτυχές του Κυπριακού και στα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης. Ο Πρόεδρος είπε πως έθεσε ακόμη το θέμα της σημασίας της συμμετοχής της ΕΕ στις συνομιλίες. Σχετικά με την προοπτική της διευρυμένης, ο Πρόεδρος ανέφερε πως οι συζητήσεις για την ημερομηνία θα γίνουν μετά τις συναντήσεις που θα έχει στην Ελλάδα σήμερα η κ. Ολγκίν, όπου θα δει και τον Πρωθυπουργό και τον υπουργό Εξωτερικών της χώρας, αλλά ειδικότερα και μετά τις συναντήσεις που θα έχει αύριο στην Τουρκία με τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών, οπότε, όπως είπε, «θα μπορούμε να μιλήσουμε πιο συγκεκριμένα για την ημερομηνία αυτής της διευρυμένης διάσκεψης».
Σε σχέση με τα ΜΟΕ, ο Πρόεδρος έκανε ιδιαίτερη αναφορά στην κατασκευή αγωγών για μεταφορά νερού από το εργοστάσιο επεξεργασίας λυμάτων στη Μια Μηλιά στις ελεύθερες περιοχές, νερό που θα μπορούν να αξιοποιούν για τη γεωργία, για τον πρωτογενή τομέα, κάτι για το οποίο, όπως είπε, υπάρχει σχετική συμφωνία από το 2011 και δεν προχώρησε. Μάλιστα, τον προηγούμενο μήνα, όπως ανέφερε στον «Π» το UNDP, είχε ξεκινήσει η πρώτη φάση, με την κατασκευή του δικτύου διανομής. Ωστόσο, η τελική ολοκλήρωση του πολύπλοκου έργου μπορεί να διαρκέσει έως και πέντε χρόνια. Ο κ. Χριστοδουλίδης είπε ότι, ενώ δεν κατέστη δυνατό να επιτευχθεί συμφωνία για το άνοιγμα νέων σημείων διέλευσης, συμφώνησαν να ενισχύσουν το προσωπικό στα σημεία ελέγχου προκειμένου να μειωθεί η συμφόρηση. Όσον αφορά τις πρωτοβουλίες που υπέβαλε ο ίδιος, ο Πρόεδρος είπε ότι έθεσε ζητήματα σχετικά με: τους αγνοούμενους, τους εγκλωβισμένους, τις μαρωνίτικες και αρμενικές κοινότητες, τα τοπωνύμια στις κατεχόμενες περιοχές, τον φόρο επί των προϊόντων που διέρχονται από την Πράσινη Γραμμή και την απρόσκοπτη πρόσβαση στις εκκλησίες στις κατεχόμενες περιοχές.
«Δεν επαρκούν»
Στις δικές του δηλώσεις στα κατεχόμενα αμέσως μετά τη συνάντηση, ο Τουρκοκύπριος ηγέτης, Τουφάν Έρχιουρμαν, είπε πως η συζήτηση περιστράφηκε γύρω από τρεις κεντρικούς άξονες. Πρώτον, τέθηκε εκ νέου το πλαίσιο της μεθοδολογίας επίλυσης και το εύρος των θεμάτων που μπορούν να συζητηθούν σε ενδεχόμενες μελλοντικές διαπραγματεύσεις και επανεξετάστηκε η λεγόμενη μεθοδολογία με στόχο να καθοριστεί εάν μπορεί να αποτελέσει βάση για ουσιαστική πρόοδο. Δεύτερο, συζητήθηκαν τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, τα οποία αποτελούν συνέχεια των πρωτοβουλιών που είχαν ξεκινήσει κατά την περίοδο Τατάρ–Χριστοδουλίδη και τρίτον, αξιολογήθηκαν οι προτάσεις των δύο πλευρών, συμπεριλαμβανομένης της δεκάλογης πρότασης του Έρχιουρμαν και των ήδη γνωστών προτάσεων του κ. Χριστοδουλίδη.
Ιδιαίτερη βαρύτητα -ανέφερε ο κύριος Έρχιουρμαν- δόθηκε σε πρακτικά ζητήματα, όπως το θέμα για το εμπόριο του χαλλουμιού πέρα από την Πράσινη Γραμμή, με συμφωνία να ολοκληρωθεί η εφαρμογή έως τα τέλη Ιανουαρίου. Παράλληλα, καταγράφηκαν σημαντικά βήματα σε σχέση με τα οδοφράγματα, κυρίως στον Άγιο Δομέτιο, όπου ο Νίκος Χριστοδουλίδης διαβεβαίωσε ότι και τα επτά τελωνειακά γραφεία θα παραμείνουν σε πλήρη λειτουργία. Επιπλέον, αποφασίστηκε ότι αδειοδοτικές διαδικασίες θα μπορούν να πραγματοποιούνται και στα οδοφράγματα όπως της Δερύνειας, γεγονός που αναμένεται να μειώσει τις καθυστερήσεις. Συμφωνήθηκε επίσης εντατικοποίηση της συνεργασίας σε ζητήματα υγείας, πληθυσμού και Εκπαίδευσης.
Παρά τις επιμέρους προσεγγίσεις, ο Έρχιουρμαν τόνισε πως ο απώτερος στόχος παραμένει η συνολική λύση του Κυπριακού στη βάση της πολιτικής ισότητας, με την έννοια αυτή να ερμηνεύεται σύμφωνα με τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας. Ωστόσο, σημείωσε ότι το πρώτο από τα τέσσερα σημεία της δικής του μεθοδολογίας, η πλήρης κατοχύρωση της πολιτικής ισότητας, συμπεριλαμβανομένης της εκ περιτροπής Προεδρίας, δεν έχει ακόμη ικανοποιηθεί. Ως εκ τούτου, δεν θεωρεί ότι υπάρχουν ακόμη οι αναγκαίες προϋποθέσεις για έναρξη ολοκληρωμένων διαπραγματεύσεων ή για διεξαγωγή μιας ουσιαστικής συνάντησης 5+1. Αν και αναγνωρίζει ότι έχουν γίνει κάποια βήματα προόδου, υπογραμμίζει πως δεν επαρκούν για να δημιουργήσουν το αναγκαίο πλαίσιο για μια πραγματική διαδικασία λύσης.
Αγνοούμενοι
Πριν από τη συνάντησή τους, οι ηγέτες επισκέφθηκαν το ανθρωπολογικό εργαστήριο της Επιτροπής Αγνοουμένων. Οι δύο ηγέτες «τόνισαν την κρίσιμη σημασία της διατήρησης του έργου της CMP απαλλαγμένου από πολιτικές παρεμβάσεις, προτρέποντας όλους να αποφύγουν την πολιτικοποίηση αυτής της ανθρωπιστικής διαδικασίας. Επίσης, κάλεσαν όσους διαθέτουν πληροφορίες σχετικά με πιθανές τοποθεσίες ταφής να τις κοινοποιήσουν στη CMP και διαβεβαίωσαν ότι η αρχή της εμπιστευτικότητας θα τηρηθεί αυστηρά».
